Μπουράκ Μπεκντίλ - gatestoneinstitute.org / Παρουσίαση Freepen.gr
Τους τελευταίους μήνες η ελληνική διπλωματία έχει κάνει μια σειρά από έξυπνες κινήσεις στη δύσκολη σκακιέρα που λέγεται Αιγαίο. Αυτές οι κινήσεις, σε συνδυασμό με τα όλο και πιο πιεστικά προβλήματα της Τουρκίας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό μέτωπο, θα περιορίσουν την επιθετικότητα του Ερντογάν μόνο στην «επιθετική ρητορική» και θα αποκλείσουν την «επιθετική δράση».
Στις αρχές Οκτωβρίου, Ελλάδα και Γαλλία υπέγραψαν στρατηγική στρατιωτική συμφωνία με την οποία η Ελλάδα θα αγοράσει από τη Γαλλία τρεις φρεγάτες τελευταίας τεχνολογίας κλάσης Belharra και τρεις κορβέτες κλάσης Gowind. Η παράδοση των πλοίων, πιο προηγμένων από κάθε άλλο στο Ελληνικό Ναυτικό, έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2024. Αυτό είναι το κομμάτι της εξαγοράς πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Το στρατηγικό μέρος της συμφωνίας αναφέρει πως η Γαλλία θα βοηθήσει στρατιωτικά την Ελλάδα (και το αντίστροφο) σε περίπτωση επίθεσης από τρίτη χώρα - ακόμα κι αν ο εισβολέας είναι μέρος της συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Αυτό φωτογραφίζει την Τουρκία χωρίς να την κατονομάζει. Το ελληνικό κοινοβούλιο επικύρωσε τη συμφωνία στις 7 Οκτωβρίου.
Η συμφωνία έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στην Άγκυρα. Η Τουρκία καταδίκασε τη συμφωνία, μαζί με τις «μαξιμαλιστικές αξιώσεις της Ελλάδας» και είπε ότι η συμφωνία αποτελεί απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Η Άγκυρα δεν είπε, ωστόσο, γιατί η Τουρκία δεν αποτελεί ποτέ απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα όταν αγοράζει φρεγάτες, υποβρύχια και άλλες ναυτικές πλατφόρμες. Αντίθετα, η επίσημη τουρκική αιτιολόγηση για την απόκτηση των ρωσικών πυραύλων εδάφους-αέρος S-400 ήταν πως «κάθε κυρίαρχο έθνος θα έπρεπε να έχει την ελευθερία να αγοράζει κάθε οπλικό σύστημα της επιλογής του».
Θα πρέπει να ρωτήσει κανείς τους Τούρκους γιατί είναι αναστατωμένοι για μια στρατιωτική συμφωνία μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της Ελλάδας που αγοράζει φρεγάτες από τη Γαλλία και της Τουρκίας, που για δεκαετίες, αγοράζει φρεγάτες και υποβρύχια από τη Γερμανία;
Στις 16 Οκτωβρίου, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, επισκεπτόμενος την Ουάσινγκτον, υπέγραψε την ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) μεταξύ Ελλάδας και Η.Π.Α. και συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Antony Blinken για τον τρίτο γύρο του στρατηγικού διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας. Η νέα συμφωνία επεκτείνεται σε αυτήν που υπέγραψε στην Αθήνα πριν από δύο χρόνια ο τότε υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο και θα δώσει στις Η.Π.Α. αυξημένη πρόσβαση σε δύο βάσεις στην κεντρική Ελλάδα και μία στην Αλεξανδρούπολη κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Εκτός από αυτά, οι Η.Π.Α. λειτουργούν επίσης μια μόνιμη ναυτική βάση στη Σούδα, στην Κρήτη, ένα σημείο κλειδί των Η.Π.Α. και για ικανότητα προβολής δύναμης του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων για την MDCA, Έλληνες αξιωματούχοι ενδέχεται να πείσουν το μέχρι στιγμής απρόθυμο στρατιωτικό κατεστημένο των Η.Π.Α. για να δημιουργήσει βάσεις σε ορισμένα από τα ελληνικά νησιά που συνορεύουν με την Τουρκία.
Η ανανέωση της MDCA ήρθε 17 μήνες αφού μια από τις μεγαλύτερες ασκήσεις των δυνάμεων των Η.Π.Α. στην Ευρώπη έλαβε χώρα στη Θράκη, κοντά στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Η νέα MDCA δυνητικά θα ανυψώσει την στρατιωτική συνεργασία ΗΠΑ-Ελλάδας σε άνευ προηγουμένου επίπεδο.
Όμως η Ουάσιγκτον δεν σκέφτηκε μια έντονη τουρκική αντίδραση;
«Δε θα παρασυρθώ σε θεωρίες συνωμοσίας του είδους "οι Αμερικανοί φοβόντουσαν την αντίδραση της Τουρκίας"», είπε ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Δένδιας. «Αν η αντίδραση της Τουρκίας ήταν τόσο σημαντική, δε θα είχαν επιλέξει την Αλεξανδρούπολη για στρατιωτική βάση, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορα Έβρου (ελληνοτουρκικά) ή να είχαν ναυτική βάση στη Σούδα της Κρήτης, ένα νησί της στην καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου».
Υπάρχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν την εξήγηση του Δένδια. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ προετοιμάζονται για τη μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση αποβίβασης στην Ελλάδα, που έχει προγραμματιστεί για το Νοέμβριο στην Αλεξανδρούπολη - την ίδια τοποθεσία που απέχει «λίγα χιλιόμετρα» από τα τουρκικά σύνορα. Η στρατιωτική κίνηση των ΗΠΑ φαίνεται να έχει δύο στόχους: Οικοδομεί μια αντιρωσική παρουσία στα Βαλκάνια και επίσης στοχεύει να στείλει ένα μήνυμα πως οι Η.Π.Α. θα προστατεύσουν την Ελλάδα από την τουρκική επιθετικότητα.
Μεγάλος αριθμός ελικοπτέρων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV), αρμάτων μάχης και πυροβολικού αναμένεται να φτάσει στο ελληνικό λιμάνι τις επόμενες εβδομάδες ως μέρος μιας εκτεταμένης στρατιωτικής αποστολής πρωτοφανούς κλίμακας, σύμφωνα με ελληνικά ΜΜΕ. Η αποστολή θα είναι μέρος μιας άσκησης αλληλεγγύης του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη για να αυξηθεί η στρατιωτική μόχλευση στα Βαλκάνια.
Εξάλλου, στις 25 Οκτωβρίου, ο Δένδιας συνυπέγραψε διμερή συμφωνία συνεργασίας με τη Βρετανίδα ομόλογό του, Λιζ Τρους, στο Λονδίνο. Η συμφωνία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής.
Η δυτική αμυντική ασπίδα για την Ελλάδα αναδύεται σε μια περίοδο που τα εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα της Τουρκίας βαθαίνουν. Η τουρκική λίρα, από τα τέλη Μαρτίου, έχει υποτιμηθεί κατά ένα τρίτο έναντι του δολαρίου Η.Π.Α. Ο πληθωρισμός και τα επιτόκια εκτοξεύονται κοντά στο 20%. Υπάρχουν 10 εκατομμύρια άνεργοι στη χώρα. Από αυτούς που κερδίζουν μισθό, σχεδόν οι μισοί λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό των 294 $ το μήνα.
Σε στρατιωτικό επίπεδο, η τουρκική Πολεμική Αεροπορία δεν ήταν ποτέ τόσο αδύναμη σε ισχύ πυρός. Πετάχτηκε έξω από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35, ενώ η Αγκυρα αμφιταλαντεύεται μεταξύ των F-16 παλαιότερης γενιάς και ενός ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους. Και οι δύο είναι μεγάλοι άγνωστοι.
Η στρατιωτική ισορροπία στο Αιγαίο μετατοπίζεται προς όφελος της Ελλάδας. Ναι, ο Ερντογάν θα «γαβγίζει» πάντα κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Αλλά με τη νέα ισορροπία που διαμορφώνει τη γεωστρατηγική, δε θα μπορεί πλέον να δαγκώνει.