Του Βαγγέλη Χωραφά
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945) καθόρισε τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Ανέδειξε τις ΗΠΑ ως παγκόσμια υπερδύναμη μαζί με την ΕΣΣΔ, τερμάτισε την ισχύ της Ευρώπης των αυτοκρατοριών, δημιούργησε τον Τρίτο Κόσμο, οι ηττημένες Γερμανία και Ιαπωνία επανεμφανίστηκαν ως παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις, διαμόρφωσε ένα πλαίσιο διεθνών πολυμερών θεσμών και έθεσε τις βάσεις για την ανάδειξη της Ασίας ως ανερχόμενης δύναμης στις διεθνείς υποθέσεις. Για τις ΗΠΑ και την Δύση χρειάστηκε άλλος ένας παγκόσμιος πόλεμος, ο Ψυχρός Πόλεμος (1945-1989) για να εδραιώσουν την ηγεμονία τους, παρά το ότι αυτός ο πόλεμος δεν έγινε με άμεση αντιπαράθεση ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.
Όπως σε κάθε πόλεμο έτσι και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξαν κάποιες αποφασιστικές μάχες και χρονικές περίοδοι που καθόρισαν το αποτέλεσμα του. Σε κάθε μακροχρόνιο πόλεμο υπάρχουν πολλές και σημαντικές μάχες που συμβάλλουν στην έκβαση του, αλλά οι επονομαζόμενες αποφασιστικές μάχες είναι λίγες.
Για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η αποφασιστική χρονική περίοδος που έκρινε την έκβαση του, ήταν το δεύτερο εξάμηνο του 1942 και πιο συγκεκριμένα από τον Ιούνιο 1942 ως τον Φεβρουάριο 1943. Σε αυτό το διάστημα, στα τρία μέτωπα του πολέμου, στην Ευρώπη, στην Αφρική και στον Ειρηνικό, οι Σύμμαχοι κέρδισαν τις αποφασιστικές μάχες: Στάλινγκραντ, Ελ Αλαμέιν και Μίντγουέϊ- Γκουανταλκανάλ.
ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΕΣ ΜΑΧΕΣ
Κανένας δεν παραγνωρίζει την σημασία της μάχης της Βρετανίας, της μάχης του Ατλαντικού, της μάχης της Μόσχας, της πολιορκίας του Λένινγκραντ, της μάχης της Κρήτης, της ναυμαχίας του Λέιτε, της μεγαλύτερης ναυμαχίας στην παγκόσμια ιστορία, της μάχης του Κουρσκ, της μεγαλύτερης αρματομαχίας στην ιστορία, της απόβασης του Άντζιο, της απόβασης στην Νορμανδία, της μάχης των Αρδεννών και της μάχης του Βερολίνου, μεταξύ άλλων. Ωστόσο, οι αποφασιστικές μάχες ήταν άλλες.
Η μάχη του Στάλινγκραντ
Οι λανθασμένοι υπολογισμοί του γερμανικού Επιτελείου που οδήγησαν στην μάχη του Στάλινγκραντ, ανιχνεύονται στην αρχή του πολέμου κατά της ΕΣΣΔ, στην επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα σχεδιάστηκε για να καταστρέψει την ΕΣΣΔ, να διασφαλίσει την ανατολική πλευρά της Γερμανίας και με τον τρόπο αυτό, να εγγυηθεί την γερμανική κυριαρχία στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Η μάχη του Στάλινγκραντ δεν κέρδισε τον πόλεμο για την ΕΣΣΔ. Αυτό που πέτυχε, ήταν να κάνει αδύνατη την γερμανική νίκη. Η Βέρμαχτ δεν τέθηκε εκτός μάχης τον Φεβρουάριο του 1943, αλλά έχασε το μεγαλύτερο μέρος των δυνατοτήτων της για επιθετικές επιχειρήσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εξαλειφθούν οι πιθανότητες σοβιετικής ήττας.
Η μάχη του Ελ Αλαμέιν
Η δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν ξεκίνησε τον Οκτώβριο 1942 και τελείωσε έναν μήνα αργότερα. Η μάχη αυτή δεν τερμάτισε τις εκστρατείες των Συμμάχων και της Γερμανίας και Ιταλίας στην Βόρεια Αφρική, αλλά έκανε αδύνατη πλέον τη νίκη των δυνάμεων του Άξονα.
Η απόφαση του Χίτλερ να ρίξει το κέντρο βάρους της προσπάθειας στο μέτωπο της Ρωσίας, οδήγησε στην αποδυνάμωση του μετώπου της Βόρειας Αφρικής. Η υποεκτίμηση της σημασίας του Σουέζ και του ελέγχου του Γιβραλτάρ, οδήγησαν το γερμανικό Επιτελείο σε στρατηγικά λάθη. Αν οι Γερμανοί είχαν φτάσει στο Κάϊρο και στο Σουέζ, η έκβαση του πολέμου θα μπορούσε να ήταν διαφορετική.
Το Ελ Αλαμέιν σηματοδοτεί την τελευταία νικηφόρα μάχη που έδωσε η Μεγάλη Βρετανία από μόνη της, τον τελευταίο θρίαμβο. Από εκεί και πέρα, ο ρόλος της θα ήταν η δεύτερη θέση στην ειδική σχέση με τις ΗΠΑ.
Οι μάχες του Μίντγουέϊ και του Γκουανταλκανάλ.
Οι δύο αυτές μάχες σφράγισαν την τύχη της Ιαπωνίας στο μέτωπο του Ειρηνικού.
Το σχέδιο του ιαπωνικού Επιτελείου ήταν να εκμηδενίσουν τον αμερικανικό στόλο στο Μίντγουέϊ και να μετά να αποβιβαστούν στα στρατηγικής σημασίας νησιά του Νότιου Ειρηνικού. Το αμερικανικό σχέδιο αφορούσε την διατήρηση της Χαβάης ως προωθημένης βάσης και την εξασφάλιση της εφοδιαστικής γραμμής από την Δυτική ακτή των ΗΠΑ προς τον Ειρηνικό. Αν η Χαβάη έπαυε να αποτελεί μια αποτελεσματική βάση, τότε η Ιαπωνία θα μπορούσε να κυριαρχήσει στον Δυτικό Ειρηνικό. Ο κίνδυνος για την Αυστραλία θα ήταν άμεσος.
Μετά την ναυμαχία του Μίντγουέϊ οι Ιάπωνες έχασαν ένα μεγάλο μέρος των επιθετικών δυνατοτήτων τους. Η μόνη επιλογή που είχαν ήταν η στρατηγική άμυνα. Μέσα από αυτή επιζητούσαν να διασφαλίσουν τα κέρδη σε εδάφη και πόρους που είχαν κερδίσει στην πρώτη φάση του πολέμου.
Το αμερικανικό επιτελείο επέλεξε την στρατηγική του άλματος από το ένα νησί στο άλλο και τον περιορισμό των κινήσεων των Ιαπώνων. Από το Γκουανταλκανάλ και μετά, οι ΗΠΑ δεν έχασαν ποτέ την πρωτοβουλία των κινήσεων στον Ειρηνικό, ενώ οι Ιάπωνες έδιναν πλέον μάχες οπισθοχώρησης περιμένοντας το τέλος.
Το Μίντγουέϊ και το Γκουανταλκανάλ τερμάτισαν επί της ουσίας τον πόλεμο στον Ειρηνικό, όχι όμως και τον μεγάλο αριθμό των θανάτων και τον φόβο του πολέμου. Και έδωσαν στις ΗΠΑ τον έλεγχο του Ειρηνικού, τον οποίο διατηρούν ακόμα και σήμερα, 80 περίπου χρόνια μετά.
Το δεύτερο εξάμηνο του 1942 ήταν η χρονική περίοδος που καθόρισε το αποτέλεσμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Θα ακολουθούσαν πολλές ακόμα μάχες και δεκάδες εκατομμύρια θύματα, αλλά ο πόλεμος στα τρία βασικά του μέτωπα είχε πάρει μια αμετάκλητη πορεία, αυτή της νίκης των Συμμάχων απένατι στον Άξονα.
---