 |
| Πρόσφυγες περιμένουν τη σωτηρία στην προκυμαία της Σμύρνης (Συλλογή Thomas Kinkaid, The Naval History and Heritage Command, πηγή: «Η μεγάλη φωτιά») |
Ηχηρό ράπισμα στους διωγμένους, καταδιωγμένους και χαροκαμένους Έλληνες της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Ιωνίας και της Καππαδοκίας κατάφερε η 20ή Ιουλίου του καταραμένου 1922, ημέρα κατά την οποία στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύτηκε ο νόμος 2870 «περί της παρανόμου μεταφοράς προσώπων ομαδόν ερχομένων εις τους ελληνικούς λιμένας εκ της αλλοδαπής», που έμεινε στην ιστορία ως «Νόμος περί διαβατηρίων».
Από: pontosnews.gr
Πριν από σχεδόν έναν αιώνα, μια… ανάσα από την επερχόμενη Μικρασιατική Καταστροφή, η Ελλάδα επιχείρησε να σφραγίσει ουσιαστικά τις πύλες εισόδου απέναντι στον ίδιο τον ελληνισμό που ψυχορραγούσε στις πανάρχαιες εστίες του της Ανατολής.
Ήταν η κυβέρνηση Π. Πρωτοπαπαδάκη (Λαϊκό Κόμμα) που πέρασε το νόμο, τον οποίον υπέγραψαν ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Λουκάς Κανακάρης-Ρούφος και ο υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτριος Γούναρης. Ο 2870/22 στρεφόταν στην πραγματικότητα κατά των Ελλήνων που ήδη είχαν αρχίσει να φτάνουν στην επικράτεια του ελληνικού κράτους (κυρίως από τον Πόντο) και είχαν αντιμετωπιστεί με σκαιό τρόπο. Αυτοί άλλωστε ήταν οι μόνοι που έφθαναν στη μητέρα πατρίδα «ομαδόν».
Οι ιστορικοί θεωρούν ότι η επίσημη ελληνική πολιτεία είχε εικόνα του «κινδύνου» εκκένωσης της Μικράς Ασίας από τον ελληνικό πληθυσμό αφού ο ελληνικός στρατός αντιμετώπιζε στο μέτωπο σφοδρή αντίσταση από τις δυνάμεις του Μουσταφά Κεμάλ και στρατιωτικά ήταν αναμενόμενη μια ολοκληρωτική, τελική επίθεση του εχθρού.
Μέρες, ακόμα, πριν από την ψήφιση του νόμου από τη Βουλή, χιλιάδες Έλληνες Πόντιοι είχαν περιοριστεί στο λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι, ενώ από τις αρχές του μηνός Ιουνίου (9/6) η κυβέρνηση είχε λάβει απόφαση και για τη μετατροπή της Μακρονήσου σε λοιμοκαθαρτήριο.
Για «το ζήτημα της εγκαταστάσεως των προσφύγων, απεφασίσθη όπως εγκατασταθούν όλοι εις Μακρόνησον […] μετά την απολύμανσίν των και την εξυγίανσιν (να) τοποθετηθούν εις διάφορα μέρη» (εφ. «Εμπρός», 10/6/1922).
Η Μακρόνησος όταν οι πρόσφυγες οδηγούνταν εκεί… για να απολυμανθούν! (φωτ.: National Geographic)
Οι… άλλοι Έλληνες ήταν ανεπιθύμητοι από κάποιους και έπρεπε να εμποδιστεί η είσοδός τους, ακόμα και με επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους εφοπλιστές ή τους καπετάνιους της εποχής που θα ήθελαν να τους δώσουν μια διέξοδο: ποινή φυλάκισης και χρηματική αλλά και οριστική ή προσωρινή στέρηση του δικαιώματος άσκησης του ναυτικού επαγγέλματος.
Δύο μήνες μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου 2870, η καταστροφή θα έφερνε στην Ελλάδα εκατοντάδες χιλιάδες τσακισμένους Μικρασιάτες κυρίως, που κανείς δεν ήταν σε θέση να συγκρατήσει. Πόσο μάλλον ένας νόμος.