Τίτος Χριστοδούλου
Ο εκπληκτικά νικητήριος Πόλεμος της Ανεξαρτησίας το 1948 έφερε το Ισραήλ να «αδειάζει» το έδαφος της κρατικής του οντότητας από τον μισό παλαιστινιακό πληθυσμό του. Ο ισραηλινός «μύθος» κι εδώ ότι 600.000 έως 750.000 Παλαιστίνιοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους κι αυτο-προσφυγοποιήθηκαν οικειοθελώς ή υπείκοντας στα κελεύσματα των αραβικών κυβερνήσεων έχει πια καταρρεύσει με τις ιστορικές μελέτες του αριστερού ρεβιζιονιστή ιστορικού Benny Morris (‘‘Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881-2001’’ και ‘The Birth of the Palestinian Refugee Problem’’ (1987), του Ilan Pappe (“The Ethnic Cleansing of Palestine” και ‘‘Τhe History of Modern Palestine. One Land, Two People’’, Cambridge UP, 2004) ή καθαρτικά λογοτεχνικά βιβλία Ισραηλινών στρατιωτών που υπηρέτησαν στην εποχή της «Μεταφοράς» (‘Transfer’) των Παλαιστινίων από τον στρατό του Ben Gurion.
Αρχίζοντας από τα τελευταία μπορούμε να υποδείξουμε την περίπτωση του S Yizhar (nome de plume του Yizhar Smilansky) που στο βιβλίο του ‘‘Khirbet Knizeh’’, το 1949, καταθέτει την κρίση συνείδησής του απ’ όσα έζησε σαν στρατιώτης στον πόλεμο του 1948 και την βίαιη μεταφορά των Παλαιστινίων στην «μετοικεσία» ή εθνοκάθαρσή τους. Το βιβλίο δίνει μια προσωπική μαρτυρία πώς μια ομάδα στρατιωτών, ενεργώντας κάτω από εντολές ανωτέρων τους, «αδειάζουν» ένα ειρηνικό αραβικό χωριό καταλαμβάνοντάς το, σκοτώνοντας και πληγώνοντας κάμποσους από τους κατοίκους του, πάντα ενεργώντας κάτω από διαταγές, και φορτώνοντας τα γυναικόπαιδα και τους γέρους σε φορτηγά, χωρίς τίποτα από τα υπάρχοντά τους. Η εμφάνιση του βιβλίου, η λογοτεχνική του ποιότητα και η θαρραλέα ηθική του κριτική χαιρετίστηκαν τότε με ενθουσιασμό και Παλαιστίνιος δημοσιογράφος είχε γράψει ότι το βιβλίο έδειχνε πως ίσως η ειρήνη ήταν δυνατή. Η προσπάθεια των στρατιωτικών λογοκριτών να το απαγορέψουν απέτυχε και σήμερα το βιβλίο είναι μέρος της διδακτέας ύλης των ισραηλινών γυμνασίων (ωστόσο η μετάδοση τηλεοπτικού ντοκιμαντέρ πάνω στο βιβλίο απογορεύτηκε από το Likud).
Το 1992, στην αυτοβιογραφική τριλογία του ‘‘Preliminaries’,’ όπου περιγράφει την ζωή του Ρωσο-Εβραίου εμιγκρέ πατέρα του, ο Yizhar αντιπαραβάλλει στον Σιωνιστικό μύθο μιας όμορφης παρθένας «άδειας» Γης της Επαγγελίας σε αναμονή αυτών που θα την πρωτο-οργώσουν, την πραγματικότητα μιας σκληρής και καυτής γης φιδιών και σκορπιών και κυρίως αλλοεθνών κατοίκων (ο πρώτος τόμος, εμφανίστηκε σε αγγλική μετάφραση από τον Nicholas de Lange, Toby Press, 2008).
Τα αυτοβιογραφικά βιβλία του S Yizhar, καταθέσεις μιας διαμαρτυρόμενης συνείδησης, προσβάλλουν και αμφισβητούν θαρραλέα τις Σιωνιστικές ορθοδοξίες που στήνουν τον αυτο-δικαιωτικό μύθο του Ισραήλ, διανοίγουν δε στην περιγραφή της βίαιης «μεταφοράς» των Παλαιστινίων το 1948 την πρόκληση της χρήσης ενός πιο άμεσα κατάλληλου όρου, ενός που εμείς οι Κύπριοι δεν θα είχαμε κανένα δισταγμό να χρησιμοποιήσουμε. Αυτόν που για την περίπτωση του 1948 ήδη έχει χρησιμοποιήσει ο Ilan Pappe: «εθνοκάθαρση», «ethnic cleansing». Ο O. Yiftachel (“Ethnocracy and its Discontents. Minorities, Protests and the Israeli Polity”, Critical Enquiry 2, 2000, p. 725-754 ) προσθέτει τον όρο «εθνοκρατία», την χρήση δηλαδή μεθόδων βίαιου ελέγχου για την προαγωγή της (επήλυδος) εθνικής φυσιογνωμίας ενός τόπου εις βάρος της παραδοσιακής γηγενούς της. Όροι που προσβάλλουν οπωσδήποτε τις Σιωνιστικές ευαισθησίες αλλά παραστατικoί για ένα γεγονός επιμελώς διερευνημένο αρχειακά και τεκμηριωμένο ιστορικά τόσο στο βιβλίο του Pappe όσο και αυτό του αριστερού Benny Morris, απολογητού ωστόσο του δευτέρου για ό,τι κρίνει ως μια ωμή στυγνή ανάγκη που επιβάλλεται ως ιστορική επιταγή αν πρόκειται να επιβιώσει το Ισραήλ από την κακοφορμίζουσα οργή των θυμάτων του Σιωνιστικού του προτάγματος.
Θύτης ή θύμα; Και τι τ΄ ανάμεσό τους; Τι θεωρούν ότι είναι σήμερα και τι επιθυμούν ή φοβούνται ότι θα είναι αύριο; Τον τραγικό εγκλωβισμό των πρωταγωνιστών του Μεσανατολικού Δράματος στους μονοδιάστατα θεωρημένους ρόλους τους και τις αναγκαστικές τροχιές που αυτοί παγιδευτικά συνεπάγονται μαρτυρούν τα βιβλία, οι αρθρογραφίες στην Guardian και οι συνεντεύξεις στην Ha'aretz και το New Left Review του «πρυτάνεως των Ισραηλινών αναθεωρητών ιστορικών» Benny Morris. Στο προαναφερθέν βιβλίο του «The Birth of the Palestinian Refugee Problem» (Cambridge University Press, 1987) ο Morris δίνει ένα τεκμηριωμένο χρονικό των Σιωνιστικών φόνων, της τρομοκράτησης και της εθνοκάθαρσης που ωδήγησε 600 έως 750 χιλιάδες Παλαιαστινίων μακριά από τα σπίτια και την γη τους. Ανατρέπει έτσι καταιγιστικά την επίσημη Ισραηλινή εκδοχή ότι οι Παλαιστίνιοι έφυγαν υπακούοντας σε εντολές αραβικών κυβερνήσεων. Μια δεύτερη έκδοση του βιβλίου ("The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited") συμπληρώνεται με περαιτέρω στοιχεία για περισσότερες δολοφονίες όπως και τους βιασμούς και φόνους Παλαιστινίων κοριτσιών από ομάδες Ισραηλινών στρατιωτών.
Δίνει μάλιστα και ακριβείς αριθμούς για 24 μαζικές δολοφονίες, συχνά εκατοντάδων Παλαιστινίων κάθε φορά, 800 συνολικά φόνους - εκτελέσεις, στην Jaffa, την Hunin (τώρα Γαλιλαία), Tantura, Qula, Abu Shusha, Ramle. Οι κοπέλες που εβιάζονταν χωρίς εξαίρεση εδολοφονούντο για να εξαφανιστεί η μαρτυρία τους. Ως χειρότερες περιπτώσεις μαζικών δολοφονιών δηλώνονται οι Saliha (70-80 νεκροί), Deir Yassin (100-110), Lod (250), Dawayima (μια ίλη εισέβαλε πυροβολώντας και σκοτώνοντας ό,τι εκινείτο, με εκατοντάδες νεκρούς) και ίσως την Abu Shusha (70 νεκροί). Ο Morris τεκμηριώνει αρχειακά (με χρήση αρχείων του IDF) ότι στους μήνες Απρίλιο – Μάιο 1948, οι δυνάμεις της Haganah (ο στρατός του προ-κρατικού Ισραήλ που μετεξελίχθηκε μετά την Ανεξαρτησία στον IDF - Israel Defense Forces), είχαν πάρει σαφείς εντολές να ξεριζώσουν τους χωρικούς απο τα χωριά τους και να καταστρέψουν ολοσχερώς τα ίδια τα χωριά.
Kι ωστόσο, οι στυγνές περιγραφές των ωμοτήτων της Nakba από τον Benny Morris δίνονται στεγνά, με μια στάση ηθικής ουδετερότητας. Σε μια εκπληκτική συνέντευξη στην Ha'aretz φαίνεται να φοβάται μάλιστα ότι η επιβίωση του μισού πληθυσμού των Παλαιστινίων ως μεγάλης μειονότητας μέσα στο Ισραήλ υποθηκεύει κι απειλεί την ίδια την ύπαρξη του Ισραήλ, ψέγει δε τον Μπεν Γκουριόν που δεν τέλειωσε την δουλειά που είχε αρχίσει, εκδιώκοντας όλους τους Παλαιστινίους, κάτι που τώρα δεν είναι πια εφικτό. «Ο Μπεν Γκουριόν είχε δίκιο, κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει ένα ισραηλινό κράτος με μια μεγάλη αραβική μειονότητα ανάμεσά του. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει». Κι ενώ δεν υπάρχει δικαιολογία για τα εγκλήματα πολέμου των φόνων και το βιασμών, «η ιστορία δικαιολογεί τις εκδιώξεις, που υπό ωρισμένες προϋποθέσεις δεν είναι εγκλήματα πολέμου». «Μια κοινωνία που θέλει να σε σκοτώσει, σε αναγκάζει να την σκοτώσεις. Όταν η επιλογή είναι ανάμεσα στο να σκοτωθείς ή να σκοτώσεις, είναι καλύτερο να σκοτώσεις… Δεν μπορείς να κάμεις ομελέτα χωρίς να σπάσεις αβγά». Αλλά ποιος ρώτησε τα αβγά αν θέλουν να γίνουν ομελέτα;
Η Ειρήνη θέλει Θάρρος – ο Φόβος θέλει Πόλεμο – η Συνείδηση θέλει Αλήθεια
Το άλυτο λοιπόν αραβικό πρόβλημα είναι για τους Ισραηλινούς ένας Αποκαλυπτικός Υπαρξιακός Φόβος, η μόνιμη συμβίωση με την σκοτεινή απαισιοδοξία της ιδέας ότι μόνο με το όπλο παρά πόδας μπορούν να ζήσουν σαν νησίδα που είναι απειλούμενοι με εξαφάνιση μέσα σε μιά θάλασσα Αράβων και με την δημογραφική βόμβα της πέμπτης φάλαγγας των Αράβων του Ισραήλ, που απειλούν να το καταλύσουν όπως οι «βάρβαροι» κατέλυσαν από τα μέσα την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Μόνο με την ακμή της βιβλικής μαχαίρας μπορούν, αλλά για πόσον, να αναστέλλουν τον επερχόμενο Αρμαγεδδώνα, ίσως μιας πυρηνικής αναμέτρησης με το Ισλάμ του Ιράν ή ένα νέο Σαντάμ ή Χομεϊνί σε ένα κερδισμένο από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους Κάιρο.
Η Αποκαλυπτική άποψη της Ιστορίας από τον Benny Morris βλέπει στην Αραβο-Ισραηλινή αναμέτρηση μια αλα- Huntignton σύγκρουση πολιτισμών. To Iσλάμ είναι οι βάρβαροι που απειλούν τώρα την Δύση διαβρώνοντάς την ήδη από τα μέσα, όπως οι βάρβαροι που κατέλυσαν από τα μέσα την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, κι όπως απειλούν να κάμουν στο Ισραήλ οι Άραβες υπήκοοί του. Η al-Nakba είναι ένα τραύμα στον ψυχισμό των Αράβων που κακοφορμίζει και που δεν μπορεί να ξεχαστεί, το αδιαπραγμάτευτο αίτημα «Δικαιώματος της Επιστροφής» είναι μια αραβική εμμονή στο Δεν Ξεχνώ… Κι Εκδικούμαι, προειδοποιεί ο Morris αποδίδοντας στους Άραβες μια ξεχωριστά φιλέκδικη κουλτούρα. Έχοντας περάσει τον Ρουβίκωνα της Βίας με την al-Nakba, το Ισραήλ δεν μπορεί να κάμει πίσω πια, θα κοιμάται πάντα με το μαχαίρι κάτω από το μαξιλάρι.
Κι άν άλλοι αναθεωρητές ιστορικοί όπως ο Avi Shlaim κρίνουν την θεωρία του Σιδηρού Τείχους ένα λάθος που κρύβει την θετική δυνατότητα ειρήνης με διάλογο με τους πραγματιστές Άραβες ηγέτες, παραβλέποντας τον φανατικό Άραβα στους δρόμους, τούτο πιο πολύ φαντάζει σαν έκφραση απελπισίας μπροστά στα αδιέξοδα του δρόμου της καθαρής βίας παρά σαν αξιόπιστη διέξοδος. Οι σκοτεινές επιλογές των Morris (δρόμος των Gurion, των Sharon, των Netanyahou) δίνουν τουλάχιστον την αυταπάτη του ελέγχου πάνω στο παρόν κι ίσως το μέλλον. Αλλά, χωρίς τις τελικές λύσεις της γενοκτονίας ή του πλήρους εξανδραποδισμού, που τελευταίο το Ισραήλ του Ολοκαυτώματος θα είχε το δικαίωμα να αναζητεί, το μέλλον προδιαγράφεται όπως το φοβάται ο Benny Morris.
Ο δρόμος της βίας είναι μια via dolorosa, για θύματα και θύτες. O δρόμος του φόβου που εμπιστεύεται μόνο τη βία για προστασία. Αλλά και δρόμος τις σκοτεινές γωνιές του οποίου πάντα θα φωτίζουν οι συνειδήσεις εκείνες που, ταλανιζόμενες από τις τραγικές αντιφάσεις και τα αδήριτα αδιέξοδα της βίας για σωτηρία από την βία, θα ψάχνουν πάντα και με το θάρρος του Δανιήλ θα λένε τις αλήθειες τους. Magna veritas et prevalebit.