Η Γιουγκοσλαβία, για μια σειρά από λόγους, ελάχιστη αντίσταση πρόβαλε στη γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941. Βασική αιτία θεωρήθηκε, από σερβικής πλευράς, η αποσκίρτηση των Κροατών. Στην πραγματικότητα όλα πήγαν λάθος και κυρίως ήταν λανθασμένο το σχέδιο συγκέντρωσης του γιουγκοσλαβικού στρατού. Εξάλλου δεν ήταν μόνο οι Κροάτες που εύχονταν νίκη των Γερμανών… Υπήρχαν και Σέρβοι που ποθούσαν το ίδιο.
Από: history-point.gr
Το «Σερβικό Εθελοντικό Σώμα» (ΣΕΣ) ήλκε την καταγωγή του στο ZBOR, το Γιουγκοσλαβικό Εθνικό Κίνημα, μια εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας οργάνωση που ιδρύθηκε το 1935 και χρηματοδοτήθηκε αφειδώς από τη χιτλερική Γερμανία. Επικεφαλής ήταν ο Διμίτριε Λιότιτς ο οποίος υπήρξε και υπουργός του βασιλιά Αλεξάνδρου μέχρι τη δολοφονία του τελευταίου το 1934. Αμέσως μετά ίδρυσε το ZBOR.
Συγκρότηση
Τον Ιούλιο του 1941, με τη Γιουγκοσλαβία υπό κατοχή και με την κυβέρνηση συνεργατών του στρατηγού Νέντιτς – θεωρητικά – στο τιμόνι και τους εθνικιστές Τσέτνικ και τους κομμουνιστές να έχουν ξεκινήσει αντάρτικο – οι τελευταίοι μετά τη γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ – οι Γερμανοί αναζήτησαν Σέρβους συμμάχους και… βρήκαν.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1941 234 μέλη του ZBOR με τον Λιότιτς επικεφαλής συγκρότησαν ένα τμήμα σερβικής πολιτοφυλακής για να υπηρετήσει παρά το πλευρό των Γερμανών. Επικεφαλής τέθηκε ο συνταγματάρχης, τότε, Κονσταντίν “Κόστα” Μουσίσκι, ο οποίος κατά τη γερμανική εισβολή στην πατρίδα του βοήθησε τους Γερμανούς!
Την επομένη ημέρα αποφασίστηκε η συγκρότηση ενός πολύ μεγαλύτερου σώματος δυνάμεως συντάγματος με 12 λόχους, έκαστος με 120-150 άνδρες. Πολλοί εθελοντές ήταν μέλη του ΖΒΟR αλλά πολλοί ακόμα ήταν πρόσφυγες από την ανεξάρτητη πλέον Κροατία. Οι εθελοντές έλαβαν, αρχικά στολές του γιουγκοσλαβικού στρατού. Αργότερα έλαβαν και ιταλικές στολές. Τα κράνη τους ήταν ιταλικά και τσεχοσλοβακικά. Έμβλημα τους ήταν ένας σταυρός στα χρώματα της γιουγκοσλαβικής σημαίας με τον Άγιο Γεώργιο στο κέντρο του και σύνθημά τους η φράση: “Με πίστη στον Θεό, για τον βασιλιά και την πατρίδα”. Οι εθελοντές εξοπλίστηκαν με γερμανικά, ιταλικά και γιουγκοσλαβικά όπλα.
Ένοπλη δράση
Το σώμα είδε δράση την πρώτη, ουσιαστικά, ημέρα συγκρότησής του, στις 17 Σεπτεμβρίου 1941, όταν σε σύγκρουση με κομμουνιστές αντάρτες σκοτώθηκαν δύο μέλη του. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους το σώμα, μαζί με την Φρουρά του Σερβικού Κράτους (ο στρατός που επέτρεψαν οι Γερμανοί να διαθέτει η κυβέρνηση Νέντιτς) και τμήματα Τσέτνικ, σχημάτισαν το Σώμα «Σουμαντιά» το οποίο συμμετείχε στην επίθεση κατά των κομμουνιστών ανταρτών στην περιοχή του Ούζιτσε, υπό την γερμανική 113η Μεραρχία Πεζικού. Η επιχείρηση διεξήχθη μεταξύ 25 και 29 Νοεμβρίου αλλά οι αντάρτες ξέφυγαν.
Μετά του κομμουνιστές οι Γερμανοί επιτέθηκαν στους Τσέτνικ αλλά δεν κατάφεραν να συλλάβουν τον αρχηγό τους Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Ο Μιχαήλοβιτς γλύτωσε ενημερωμένος από τον αρχηγό του ΣΕΣ Μουσίσκι, ο οποίος και συνελήφθη και αντικαταστάθηκε από τον ταξίαρχο Κούκιτς. Με παρέμβαση όμως του Νέντιτς ο Μουσίκσι επανήλθε στη διοίκηση. Στο μεταξύ το ΣΕΣ είχε φτάσει να αριθμεί, στις αρχές του 1942, περί τους 3.700 άνδρες ενταγμένους σε τέσσερα πλήρη και ένα υπό συγκρότηση τάγματα. Το ΣΕΣ πρωτοστάτησε στις συγκρούσεις με τους παρτιζάνους του Τίτο το 1942 και μάλιστα σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις τους νίκησε.
Το 1943 το ΣΕΣ πολέμησε τόσο τους παρτιζάνους όσο και τους Τσέτνικ. Οι Γερμανοί όμως συνέλαβαν Πάβλε Τζούρισιτς, κορυφαίο στέλεχος των Τσέτνικ, ο οποίος για να γλιτώσει τη ζωή του συνεργάστηκε με τους εχθρούς συγκροτώντας τμήματα εθελοντών τα οποία εντάχθηκαν στο ΣΕΣ το οποίο έφτασε να έχει πλέον δύναμη ταξιαρχίας. Ο Τζούρισιτς μάλιστα ανέλαβε υποδιοικητής του ΣΕΣ έχοντας διοικητή τον Μουσίσκι.
Στο μεταξύ όμως και οι παρτιζάνοι είχαν ενισχυθεί και πλέον είχαν οργάνωση και δύναμη πραγματικού στρατού. Για αυτό, κατόπιν συμφωνίας Χίτλερ-Νέντιτς, αποφασίστηκε η ενίσχυση του ΣΕΣ. Τελικά το ΣΕΣ έφτασε να αριθμεί σχεδόν 9.900 άνδρες ενταγμένους σε πέντε συντάγματα. Πολέμησε τους παρτιζάνους το 1944, αλλά λόγω της τροπής του πολέμου το ΣΕΣ άρχισε να αποσυντίθεται με αριθμό ανδρών του να καταφεύγει στους Τσέτνικ.
Παρτιζάνοι και Σοβιετικοί
Όταν ο Σοβιετικός Στρατός εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία ενώθηκε με τους παρτιζάνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣΕΣ έσωσε τον αρχηγό των Τσέτνικ Ντράζα Μιχαήλοβιτς από τους Παρτιζάνους, τον Σεπτέμβριο του 1944. Ωστόσο στις 9 Σεπτεμβρίου το ΣΕΣ και οι Τσέτνικ που είχαν πλέον ενωθεί, ηττήθηκαν κατά κράτος από τους παρτιζάνους. Τα υπολείμματα του ΣΕΣ συνέχισαν πάντως να μάχονται υπό γερμανική διοίκηση.
Μετά από νέες ήττες οι Γερμανοί ενέταξαν το ΣΕΣ στα Waffen SS και διέταξαν την εκκένωση των ανδρών του. Οι άνδρες του ΣΕΣ μεταφέθηκαν στην Σλοβενία και κατόπιν βορειότερα. Το ΣΕΣ με την προσθήκη και άλλων επιζώντων, κυρίως Σλοβένων εθνικοσοσιαλιστών και Τσέτνικ έφτασε να αριθμεί και πάλι περί τους 8.000 άνδρες.
Το ΣΕΣ πολέμησε στην Σλοβενία κατά των παρτιζάνων, στην αρχή μάλιστα, επιτυχώς. Ωστόσο το ΣΕΣ είχε να αντιμετωπίσει και έναν άλλο εχθρό, τους «συμμάχους» Κροάτες, που οποίοι ευθύνονται για πολλές εκτελέσεις μελών του – οι άνδρες του ΣΕΣ ήταν Σέρβοι εθνικιστές, κατά τους Κροάτες τουλάχιστον.
Το ΣΕΣ συμμετείχε με μεγάλη επιτυχία και τον φανατισμό της απελπισίας στις συγκρούσεις κατά των παρτιζάνων όλον τον χειμώνα του 1944-45, παρά το πλευρό των SS. Η τελευταία επιτυχία του ΣΕΣ σημειώθηκε τον Μάρτιο του 1945 αλλά δεν είχε πλέον κάποιον πρακτικό αντίκτυπο. Στις τελευταίες σοβαρές συγκρούσεις, τον Απρίλιο του 1945, το ΣΕΣ πολέμησε μαζί με Γερμανούς, Σλοβένους ναζί, Τσέτνικ και Ρώσους αντικομμουνιστές κατά του Τίτο. Στις 27 Μαρτίου ο Μουσίσκι αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Νταμιάνοβιτς που υπήρξε και τελευταίος διοικητής του ΣΕΣ.
Μοιραίο τέλος
Το ΣΕΣ εντάχθηκε με την σειρά του στον “στρατό” των Τσέτνικ (Γιουγκοσλαβικός Στρατός Εσωτερικού), υπό τον Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Στις 20 Απριλίου 1945 οι αξονικές δυνάμεις επιτέθηκαν κατά της 4ης Παρτιζανικής Στρατιάς στην περιοχή της Ριέκα (Κροατία). Η επίθεση όμως απέτυχε και τρεις ημέρες αργότερα οι αξονικές δυνάμεις είχαν σχεδόν κυκλωθεί. Ορισμένα τμήματα του ΣΕΣ κατάφεραν να ξεφύγουν, κατέληξαν στη Λιουμπλιάνα και πορεύθηκαν προς την Αυστρία. Τα υπόλοιπα υποχώρησαν στην Ιταλία. Τα τμήματα που πέρασαν στην Ιταλία – περί τους 2.500 με 3.000 άνδρες – παραδόθηκαν στους Βρετανούς.
Οι προς την Αυστρία κινούμενοι επίσης παραδόθηκαν στους Βρετανούς οι οποίοι όμως τους παρέδωσαν, λίγες ημέρες αργότερα στους Παρτιζάνους που τους κατέσφαξαν – σκοτώθηκαν τουλάχιστον 2.400 μέλη του ΣΕΣ και μαζί τους περίπου 10.000 Σλοβένοι εθνικοσοσιαλιστές. Αυτοί που παραδόθηκαν στην Ιταλία μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στη Γερμανία από όπου απελευθερώθηκαν το 1947. Οι άνδρες αυτοί διασκορπίστηκαν σε διάφορες χώρες του κόσμου. Ο στρατηγός Μουσόσκι όμως παραδόθηκε από τους Βρετανούς στον Τίτο και εκτελέστηκε το 1946 ως προδότης και εγκληματίας πολέμου, όπως άλλωστε εκτελέστηκε και ο Μιχαήλοβιτς. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣΕΣ έχει οπαδούς και στην σημερινή Σερβία.
Παντελής Δ. Καρύκας
Το «Σερβικό Εθελοντικό Σώμα» (ΣΕΣ) ήλκε την καταγωγή του στο ZBOR, το Γιουγκοσλαβικό Εθνικό Κίνημα, μια εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας οργάνωση που ιδρύθηκε το 1935 και χρηματοδοτήθηκε αφειδώς από τη χιτλερική Γερμανία. Επικεφαλής ήταν ο Διμίτριε Λιότιτς ο οποίος υπήρξε και υπουργός του βασιλιά Αλεξάνδρου μέχρι τη δολοφονία του τελευταίου το 1934. Αμέσως μετά ίδρυσε το ZBOR.
Συγκρότηση
Τον Ιούλιο του 1941, με τη Γιουγκοσλαβία υπό κατοχή και με την κυβέρνηση συνεργατών του στρατηγού Νέντιτς – θεωρητικά – στο τιμόνι και τους εθνικιστές Τσέτνικ και τους κομμουνιστές να έχουν ξεκινήσει αντάρτικο – οι τελευταίοι μετά τη γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ – οι Γερμανοί αναζήτησαν Σέρβους συμμάχους και… βρήκαν.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1941 234 μέλη του ZBOR με τον Λιότιτς επικεφαλής συγκρότησαν ένα τμήμα σερβικής πολιτοφυλακής για να υπηρετήσει παρά το πλευρό των Γερμανών. Επικεφαλής τέθηκε ο συνταγματάρχης, τότε, Κονσταντίν “Κόστα” Μουσίσκι, ο οποίος κατά τη γερμανική εισβολή στην πατρίδα του βοήθησε τους Γερμανούς!
Την επομένη ημέρα αποφασίστηκε η συγκρότηση ενός πολύ μεγαλύτερου σώματος δυνάμεως συντάγματος με 12 λόχους, έκαστος με 120-150 άνδρες. Πολλοί εθελοντές ήταν μέλη του ΖΒΟR αλλά πολλοί ακόμα ήταν πρόσφυγες από την ανεξάρτητη πλέον Κροατία. Οι εθελοντές έλαβαν, αρχικά στολές του γιουγκοσλαβικού στρατού. Αργότερα έλαβαν και ιταλικές στολές. Τα κράνη τους ήταν ιταλικά και τσεχοσλοβακικά. Έμβλημα τους ήταν ένας σταυρός στα χρώματα της γιουγκοσλαβικής σημαίας με τον Άγιο Γεώργιο στο κέντρο του και σύνθημά τους η φράση: “Με πίστη στον Θεό, για τον βασιλιά και την πατρίδα”. Οι εθελοντές εξοπλίστηκαν με γερμανικά, ιταλικά και γιουγκοσλαβικά όπλα.
Ένοπλη δράση
Το σώμα είδε δράση την πρώτη, ουσιαστικά, ημέρα συγκρότησής του, στις 17 Σεπτεμβρίου 1941, όταν σε σύγκρουση με κομμουνιστές αντάρτες σκοτώθηκαν δύο μέλη του. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους το σώμα, μαζί με την Φρουρά του Σερβικού Κράτους (ο στρατός που επέτρεψαν οι Γερμανοί να διαθέτει η κυβέρνηση Νέντιτς) και τμήματα Τσέτνικ, σχημάτισαν το Σώμα «Σουμαντιά» το οποίο συμμετείχε στην επίθεση κατά των κομμουνιστών ανταρτών στην περιοχή του Ούζιτσε, υπό την γερμανική 113η Μεραρχία Πεζικού. Η επιχείρηση διεξήχθη μεταξύ 25 και 29 Νοεμβρίου αλλά οι αντάρτες ξέφυγαν.
Μετά του κομμουνιστές οι Γερμανοί επιτέθηκαν στους Τσέτνικ αλλά δεν κατάφεραν να συλλάβουν τον αρχηγό τους Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Ο Μιχαήλοβιτς γλύτωσε ενημερωμένος από τον αρχηγό του ΣΕΣ Μουσίσκι, ο οποίος και συνελήφθη και αντικαταστάθηκε από τον ταξίαρχο Κούκιτς. Με παρέμβαση όμως του Νέντιτς ο Μουσίκσι επανήλθε στη διοίκηση. Στο μεταξύ το ΣΕΣ είχε φτάσει να αριθμεί, στις αρχές του 1942, περί τους 3.700 άνδρες ενταγμένους σε τέσσερα πλήρη και ένα υπό συγκρότηση τάγματα. Το ΣΕΣ πρωτοστάτησε στις συγκρούσεις με τους παρτιζάνους του Τίτο το 1942 και μάλιστα σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις τους νίκησε.
Το 1943 το ΣΕΣ πολέμησε τόσο τους παρτιζάνους όσο και τους Τσέτνικ. Οι Γερμανοί όμως συνέλαβαν Πάβλε Τζούρισιτς, κορυφαίο στέλεχος των Τσέτνικ, ο οποίος για να γλιτώσει τη ζωή του συνεργάστηκε με τους εχθρούς συγκροτώντας τμήματα εθελοντών τα οποία εντάχθηκαν στο ΣΕΣ το οποίο έφτασε να έχει πλέον δύναμη ταξιαρχίας. Ο Τζούρισιτς μάλιστα ανέλαβε υποδιοικητής του ΣΕΣ έχοντας διοικητή τον Μουσίσκι.
Στο μεταξύ όμως και οι παρτιζάνοι είχαν ενισχυθεί και πλέον είχαν οργάνωση και δύναμη πραγματικού στρατού. Για αυτό, κατόπιν συμφωνίας Χίτλερ-Νέντιτς, αποφασίστηκε η ενίσχυση του ΣΕΣ. Τελικά το ΣΕΣ έφτασε να αριθμεί σχεδόν 9.900 άνδρες ενταγμένους σε πέντε συντάγματα. Πολέμησε τους παρτιζάνους το 1944, αλλά λόγω της τροπής του πολέμου το ΣΕΣ άρχισε να αποσυντίθεται με αριθμό ανδρών του να καταφεύγει στους Τσέτνικ.
Παρτιζάνοι και Σοβιετικοί
Όταν ο Σοβιετικός Στρατός εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία ενώθηκε με τους παρτιζάνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣΕΣ έσωσε τον αρχηγό των Τσέτνικ Ντράζα Μιχαήλοβιτς από τους Παρτιζάνους, τον Σεπτέμβριο του 1944. Ωστόσο στις 9 Σεπτεμβρίου το ΣΕΣ και οι Τσέτνικ που είχαν πλέον ενωθεί, ηττήθηκαν κατά κράτος από τους παρτιζάνους. Τα υπολείμματα του ΣΕΣ συνέχισαν πάντως να μάχονται υπό γερμανική διοίκηση.
Μετά από νέες ήττες οι Γερμανοί ενέταξαν το ΣΕΣ στα Waffen SS και διέταξαν την εκκένωση των ανδρών του. Οι άνδρες του ΣΕΣ μεταφέθηκαν στην Σλοβενία και κατόπιν βορειότερα. Το ΣΕΣ με την προσθήκη και άλλων επιζώντων, κυρίως Σλοβένων εθνικοσοσιαλιστών και Τσέτνικ έφτασε να αριθμεί και πάλι περί τους 8.000 άνδρες.
Το ΣΕΣ πολέμησε στην Σλοβενία κατά των παρτιζάνων, στην αρχή μάλιστα, επιτυχώς. Ωστόσο το ΣΕΣ είχε να αντιμετωπίσει και έναν άλλο εχθρό, τους «συμμάχους» Κροάτες, που οποίοι ευθύνονται για πολλές εκτελέσεις μελών του – οι άνδρες του ΣΕΣ ήταν Σέρβοι εθνικιστές, κατά τους Κροάτες τουλάχιστον.
Το ΣΕΣ συμμετείχε με μεγάλη επιτυχία και τον φανατισμό της απελπισίας στις συγκρούσεις κατά των παρτιζάνων όλον τον χειμώνα του 1944-45, παρά το πλευρό των SS. Η τελευταία επιτυχία του ΣΕΣ σημειώθηκε τον Μάρτιο του 1945 αλλά δεν είχε πλέον κάποιον πρακτικό αντίκτυπο. Στις τελευταίες σοβαρές συγκρούσεις, τον Απρίλιο του 1945, το ΣΕΣ πολέμησε μαζί με Γερμανούς, Σλοβένους ναζί, Τσέτνικ και Ρώσους αντικομμουνιστές κατά του Τίτο. Στις 27 Μαρτίου ο Μουσίσκι αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Νταμιάνοβιτς που υπήρξε και τελευταίος διοικητής του ΣΕΣ.
Μοιραίο τέλος
Το ΣΕΣ εντάχθηκε με την σειρά του στον “στρατό” των Τσέτνικ (Γιουγκοσλαβικός Στρατός Εσωτερικού), υπό τον Ντράζα Μιχαήλοβιτς. Στις 20 Απριλίου 1945 οι αξονικές δυνάμεις επιτέθηκαν κατά της 4ης Παρτιζανικής Στρατιάς στην περιοχή της Ριέκα (Κροατία). Η επίθεση όμως απέτυχε και τρεις ημέρες αργότερα οι αξονικές δυνάμεις είχαν σχεδόν κυκλωθεί. Ορισμένα τμήματα του ΣΕΣ κατάφεραν να ξεφύγουν, κατέληξαν στη Λιουμπλιάνα και πορεύθηκαν προς την Αυστρία. Τα υπόλοιπα υποχώρησαν στην Ιταλία. Τα τμήματα που πέρασαν στην Ιταλία – περί τους 2.500 με 3.000 άνδρες – παραδόθηκαν στους Βρετανούς.
Οι προς την Αυστρία κινούμενοι επίσης παραδόθηκαν στους Βρετανούς οι οποίοι όμως τους παρέδωσαν, λίγες ημέρες αργότερα στους Παρτιζάνους που τους κατέσφαξαν – σκοτώθηκαν τουλάχιστον 2.400 μέλη του ΣΕΣ και μαζί τους περίπου 10.000 Σλοβένοι εθνικοσοσιαλιστές. Αυτοί που παραδόθηκαν στην Ιταλία μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στη Γερμανία από όπου απελευθερώθηκαν το 1947. Οι άνδρες αυτοί διασκορπίστηκαν σε διάφορες χώρες του κόσμου. Ο στρατηγός Μουσόσκι όμως παραδόθηκε από τους Βρετανούς στον Τίτο και εκτελέστηκε το 1946 ως προδότης και εγκληματίας πολέμου, όπως άλλωστε εκτελέστηκε και ο Μιχαήλοβιτς. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣΕΣ έχει οπαδούς και στην σημερινή Σερβία.
Παντελής Δ. Καρύκας
Ο Μουσόσκι.
Άνδρες του ΣΕΣ μαζί με Τσέτνικ του Μιχαήλοβιτς.
