Το πιο σημαντικό γεωπολιτικό project για το οποίο πιθανότατα δεν έχετε ξανακούσει ονομάζεται Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative). Πρόκειται για μια κοινή προσπάθεια 12 μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την ανατολική Ευρώπη για την ανανέωση των φυσικών και ψηφιακών δεσμών μεταξύ της Βαλτικής, της Αδριατικής και της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό έχει νόημα ακόμη και από μόνο του. Ωστόσο, το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι αυτή η δέσμευση μπορεί να αποτελέσει την καλύτερη απάντηση της Ευρώπης στην "καταπάτηση" των δικαιωμάτων της από την πλευρά της Ρωσίας και της Κίνας.
Από: capital.gr
Του Andreas Kluth
Στο επίκεντρο η Ανατολική Ευρώπη
Η πρωτοβουλία αποτελούσε αρχικά όνειρο της Κροατίας και της Πολωνίας, ήδη από το 2015. Στη συνέχεια, περιέλαβε όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ τα οποία βρίσκονταν κάποτε πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, καθώς και την Αυστρία. Αν και οικονομικά ιδιαίτερα "ζωηρό", το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ευρύτερης περιοχής εξακολουθεί να υστερεί της υπόλοιπης ΕΕ σε ζητήματα υποδομών. Τα οδικά και σιδηροδρομικά ταξίδια διαρκούν κατά μέσο όρο δύο έως τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με την υπόλοιπη Ένωση.
Πώς η πρωτοβουλία συνδέει 12 χώρες και θωρακίζει την ΕΕ έναντι Ρωσίας και Κίνας
Αυτό που λείπει ιδιαίτερα είναι οι αυτοκινητόδρομοι, οι σιδηροδρομικές γραμμές και οι αγωγοί αερίου που διατρέχουν τον βορρά και τον νότο της Γηραιάς Ηπείρου. Πρόκειται για κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου. Οι σοβιετικοί ηγεμόνες διασφάλιζαν ότι το ρωσικό αέριο, τα άρματα μάχης και τα στρατεύματα θα μπορούσαν να κινηθούν εύκολα στον άξονα Ανατολής - Δύσης, ωστόσο δεν ενδιαφέρονταν για άλλες συνδέσεις μεταξύ των χωρών που είχαν υπό τον έλεγχό τους.
Η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών θέλει να αλλάξει αυτή την κατάσταση. Τα έργα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, ένα λιμάνι στην Κροατία που θα μπορούσε να καλωσορίζει πλοία τα οποία θα μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό αέριο - για παράδειγμα, από τις ΗΠΑ - και αγωγούς οι οποίοι θα μεταφέρουν αυτό το αέριο προς βορρά, σε χώρες - εταίρους. Η Πολωνία διαθέτει ήδη τερματικό σταθμό LNG.
Του Andreas Kluth
Στο επίκεντρο η Ανατολική Ευρώπη
Η πρωτοβουλία αποτελούσε αρχικά όνειρο της Κροατίας και της Πολωνίας, ήδη από το 2015. Στη συνέχεια, περιέλαβε όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ τα οποία βρίσκονταν κάποτε πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, καθώς και την Αυστρία. Αν και οικονομικά ιδιαίτερα "ζωηρό", το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ευρύτερης περιοχής εξακολουθεί να υστερεί της υπόλοιπης ΕΕ σε ζητήματα υποδομών. Τα οδικά και σιδηροδρομικά ταξίδια διαρκούν κατά μέσο όρο δύο έως τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με την υπόλοιπη Ένωση.
Πώς η πρωτοβουλία συνδέει 12 χώρες και θωρακίζει την ΕΕ έναντι Ρωσίας και Κίνας
Αυτό που λείπει ιδιαίτερα είναι οι αυτοκινητόδρομοι, οι σιδηροδρομικές γραμμές και οι αγωγοί αερίου που διατρέχουν τον βορρά και τον νότο της Γηραιάς Ηπείρου. Πρόκειται για κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου. Οι σοβιετικοί ηγεμόνες διασφάλιζαν ότι το ρωσικό αέριο, τα άρματα μάχης και τα στρατεύματα θα μπορούσαν να κινηθούν εύκολα στον άξονα Ανατολής - Δύσης, ωστόσο δεν ενδιαφέρονταν για άλλες συνδέσεις μεταξύ των χωρών που είχαν υπό τον έλεγχό τους.
Η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών θέλει να αλλάξει αυτή την κατάσταση. Τα έργα περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, ένα λιμάνι στην Κροατία που θα μπορούσε να καλωσορίζει πλοία τα οποία θα μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό αέριο - για παράδειγμα, από τις ΗΠΑ - και αγωγούς οι οποίοι θα μεταφέρουν αυτό το αέριο προς βορρά, σε χώρες - εταίρους. Η Πολωνία διαθέτει ήδη τερματικό σταθμό LNG.
Ο παράγοντας Ρωσία
Ένας προφανής "μπαμπούλας" ο οποίος υποβόσκει στο βάθος είναι η Ρωσία. Χρησιμοποιεί εδώ και καιρό τον ρόλο της ως προμηθευτή ενέργειας προκειμένου να διεκδικεί εξουσία επί χωρών μέσω των οποίων διοχετεύει το φυσικό αέριό της.
Δυστυχώς, πλέον έχει γεμίσει ολόκληρη την περιοχή με νέα σημεία "τομής" - μέσω της Μαύρης Θάλασσας στα νότια και μέσω της Βαλτικής στα βόρεια. Η τελευταία της επιτυχία, η οποία ονομάζεται Nord Stream 2, κατευθύνεται απευθείας από τη Ρωσία στη Γερμανία και έχει ξυπνήσει παλαιούς φόβους μεταξύ των Πολωνών και των Βαλτικών ότι ενδέχεται να παρακαμφθούν, να εκβιαστούν ή να αποκοπούν από το ευρωπαϊκό "σώμα".
Τα άλλα έργα της πρωτοβουλίας περιλαμβάνουν δρόμους, σιδηροδρόμους, λιμένες σε ποτάμια, γέφυρες και άλλες υποδομές. Και φυσικά καλώδια αστραπιαίας ταχύτητας οπτικών ινών, καθώς και όλα όσα απαιτούνται για την εκκίνηση τηλεπικοινωνιακών δικτύων πέμπτης γενιάς (5G).
Ο παράγοντας Κίνα
Εδώ ο έτερος "μπαμπούλας" είναι η Κίνα. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να αποκτήσει στάτους υπερδύναμης, το Πεκίνο εδώ και χρόνια πιέζει για τεράστια έργα υποδομής με τη συμμετοχή του, προκειμένου να αποκτήσει επιρροή στην Ανατολική Ευρώπη.
Η κορυφαία προσπάθειά του είναι η Πρωτοβουλία Belt and Road, η οποία εκτείνεται σε λιμάνια, σιδηροδρόμους, δρόμους και ψηφιακή συνδεσιμότητα σε ολόκληρη την Ευρασία και την Αφρική. Μια άλλη κινεζική προσπάθεια ονομάζεται 17+1, όπου η Κίνα αντιπροσωπεύει το 1 και οι 17 είναι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων 10 εξ αυτών οι οποίες περιλαμβάνονται τώρα και στην "Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών".
Πολλές από αυτές τις κινέζικες πρωτοβουλίες είναι ελάχιστα συγκεκαλυμμένες προσπάθειες προβολής ισχύος σε παγκόσμια κλίμακα. Μερικές φορές, η Κίνα χρηματοδοτεί ένα λιμάνι ή μια γέφυρα με διόλου ευνοϊκούς όρους, οι οποίοι προορίζονται να εγκλωβίσουν τον οφειλέτη σε μια "παγίδα" χρέους. Άλλες φορές, οι Κινέζοι προσφέρουν απροκάλυπτα χαριστικούς όρους, σε αντάλλαγμα για πολιτική υποστήριξη από την ενδιαφερόμενη χώρα.
Ο "πονοκέφαλος" Ουγγαρία
Ένα εμφατικό παράδειγμα γι΄ αυτό είναι η Ουγγαρία. Συνεργάστηκε με την Κίνα σε ένα τεράστιο έργο για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από τη Βουδαπέστη στο Βελιγράδι και από εκεί στο ελληνικό λιμάνι του Πειραιά, το οποίο ανήκει κατά πλειοψηφία σε κρατική κινεζική εταιρεία. Από τότε, η Ουγγαρία δεν ξεχνά ποτέ να δημιουργεί δυσφορία στις Βρυξέλλες, μπλοκάροντας δηλώσεις της ΕΕ κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. Αυτό τον μήνα, για παράδειγμα, η Βουδαπέστη άσκησε βέτο σε δήλωση της ΕΕ με την οποία επικρινόταν το Πεκίνο για την περιστολή της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ.
Εν μέρει, αυτό αντικατοπτρίζει τις ιδιοτροπίες του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν, ενός αυταρχικού λαϊκιστή κυβερνήτη στον οποίο αρέσει να επιτίθετα προπαγανδιστικά στην ΕΕ και να διατηρεί τις γεωπολιτικές επιλογές του ανοικτές. Ωστόσο, το μπλοκ των "27" έχει κι εκείνο τις ευθύνες του. Παρόλο που οι Βρυξέλλες στέλνουν πολλά χρήματα στην περιοχή - η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν υπάρξει οι μεγαλύτεροι καθαροί δικαιούχοι του προϋπολογισμού της ΕΕ - υποτίμησαν αδικαιολόγητα τις επενδύσεις σε υποδομές, ένα κενό το οποίο άμεσα εκμεταλλεύθηκαν και κάλυψαν οι Κινέζοι.
Φιλοευρωπαϊκό και όχι αντιευρωπαϊκό project
Η ΕΕ είχε σταθεί αρχικώς καχύποπτα έναντι της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών. Το πολιτικό "ρήγμα" μεταξύ των δυτικών και ανατολικών μελών της έχει διευρυνθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν νοθεύσει σημαντικά το κράτος δικαίου και έχουν στραφεί προς τον λαϊκισμό. Η πρωτοβουλία αρχικά έμοιαζε ως μια ανατολική απόπειρα ένωσης της περιοχής ενάντια στις Βρυξέλλες.
Δεν είναι. Αντιθέτως, είναι μια οραματική προσπάθεια να γίνει η περιοχή τόσο ευημερούσα, όσο και αυτόνομη από τον ρωσικό εκφοβισμό και την κινεζική ανάμειξη. Οι ΗΠΑ το κατάλαβαν αυτό νωρίτερα απ' ό,τι η ΕΕ. Στην Ουάσινγκτον αρέσουν ιδιαίτερα οι ψηφιακές φιλοδοξίες της πρωτοβουλίας, την οποία θεωρεί ως ευκαιρία να κρατήσει την κινεζική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Huawei εκτός των πρωτοποριακών δικτύων 5G της περιοχής.
Η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών είναι μια υπέροχη ιδέα και πρέπει να υποστηριχθεί από την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και άλλες δυτικές πρωτεύουσες. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν ήδη δεσμευθεί για χρηματοδότηση - θα πρέπει να είναι τεράστια. Το ίδιο ισχύει και για τον ενθουσιασμό τον οποίο πρέπει να επιδείξουν.
Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει επίσης να είναι ξεκάθαρη ως προς τις προσδοκίες της. Πρώτον, όλοι οι εμπλεκόμενοι, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας, πρέπει να αναγνωρίσουν το γεωπολιτικό υπόστρωμα της πρωτοβουλίας και να δηλώσουν ξεκάθαρα την αφοσίωσή τους στις Βρυξέλλες, αφήνοντας στην άκρη τα παιδαριώδη φλερτ με το Πεκίνο.
Δεύτερον, η πρωτοβουλία δεν πρέπει να προσβληθεί από το "μικρόβιο" ενός ανατολικού μπλοκ το οποίο θα ορίζεται ως ευρισκόμενο σε αντίθεση με την υπόλοιπη ΕΕ.
Αυτό το κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο θα πρέπει αντ' αυτού να σηματοδοτήσει την αρχή μιας καθυστερημένης συμφιλίωσης και ολοκλήρωσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης στην Ευρώπη. Εάν οι 12 οι οποίοι βρίσκονται ανάμεσα στις τρεις θάλασσες υποστηρίξουν αυτήν την ιδέα, τότε και οι 27 μπορούν να γίνουν ένα νέο προπύργιο της ευρύτερης Δύσης.