Open Caucasus Media.org - Rovshan Mammadli / Παρουσίαση Freepen.gr
Σε ένα άρθρο για το Open Caucasus Media, ο αρθρογράφος με έδρα το Μπακού, Ροβσάν Μαμαντλί αξιολογεί τη δυνατότητα ενός κοινού μέλλοντος για τα δύο τουρκικά έθνη.
Από τον Δεύτερο Πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η "Τουρκοφιλία" στο Αζερμπαϊτζάν έχει φτάσει στα πιο υψηλά επίπεδα όλων των εποχών. Αλλά θα μπορούσε η κοινώς εκφρασμένη παροιμία του ενός έθνους - δύο κρατών να μετατραπεί σε μια ακόμη στενότερη ένωση;
"Διαλυθήκαμε για λίγο, τώρα είμαστε ένα, μια ενότητα, ένα έθνος — δύο κράτη" — είναι η εισαγωγή σε ένα τραγούδι του τραγουδιστή του Αζερμπαϊτζάν Talib Tale. Το τραγούδι, είναι ένα από τα πολλά ενός κατακλυσμού παρόμοιων αφιερωμάτων στην αζερο-τουρκική φιλία που κυκλοφόρησε μετά τον πόλεμο, παρουσιάζοντας τέλεια την τρέχουσα διάθεση στην κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν.
Το Αζερμπαϊτζάν είναι από καιρό κοντά στην Τουρκία. Γεωγραφικά, η Τουρκία είναι η πλησιέστερη χώρα τουρκικής γλώσσας. Οι δύο χώρες μοιράζονται επίσης περίπου τις ίδιες απόψεις για την Τουρκικότητα, κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί για χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν.
Η σχέση τους έχει ιστορικό. Πίσω στην τσαρική Ρωσία, πολλοί Αζέροι διανοούμενοι που δραστηριοποιούνταν στο μουσουλμανικό μεταρρυθμιστικό κίνημα μετακόμισαν στην Τουρκία για να βοηθήσουν στην ίδρυση της Νέας Κεμαλικής Δημοκρατίας.
Σήμερα υπάρχουν τουρκικά εστιατόρια σε κάθε γωνιά, τα τουρκικά σχολεία λειτουργούν ελεύθερα και οι άνθρωποι του Αζερμπαϊτζάν απολαμβάνουν τουρκική μουσική και ψηφίζουν την Τουρκία στη Eurovision.
Το σύνθημα "Ένα Έθνος, δύο κράτη" διδάσκεται σε κάθε Αζέρο από το σχολείο και η αμφισβήτηση αυτής της ενότητας είναι σαν έγκλημα στα μάτια της κοινωνίας.
Από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ένας άλλος παράγοντας έφερε τους δύο πιο κοντά, το γεγονός ότι μοιράζονται τον ίδιο "εχθρό" — την Αρμενία.
Δεν θα ήταν σωστό να πούμε ότι αυτή η αδελφότητα αναπτύχθηκε πάντα σε ευθεία γραμμή. Υπήρξαν αστοχίες από καιρό σε καιρό. Αυτό παρουσιάστηκε το 2009, όταν μια προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας σχεδόν υλοποιήθηκε με το άνοιγμα των αρμενικών–τουρκικών συνόρων. Η προσπάθεια της Άγκυρας να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Αρμενία έγινε δεκτή ως πράξη προδοσίας στο Μπακού.
Τελικά, η Τουρκία αναγκάστηκε να κάνει μια στροφή και δεν μπορούσε να προχωρήσει όπως ήθελε λόγω του νοτιοκαυκάσιου εταίρου της.
Σύμφωνα με έρευνα το 2013, το 91 τοις εκατό των Αζέρων θεωρεί την Τουρκία ως τον κύριο φίλο της χώρας. Από τον πόλεμο ως σήμερα, αυτό έχει σίγουρα αυξηθεί περαιτέρω ακόμα.
Πράγματι, ισχυρά φιλοτουρκικά συναισθήματα έχουν περιβάλλει το Αζερμπαϊτζάν από τότε που ξέσπασε η τελευταία ένοπλη σύγκρουση. Η πλήρης υποστήριξη της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν έχει ενισχύσει περαιτέρω την ήδη υψηλή φήμη της στη χώρα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι συγκεντρώσεις αυτοκινήτων μέσω του Bakü που φέρουν τις σημαίες των δύο χωρών ήταν ένα κοινό θέαμα. Όπως ήταν αναμενόμενο, η παρέλαση νίκης του Αζερμπαϊτζάν μετατράπηκε σε φεστιβάλ με τη συμμετοχή του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 10 Δεκεμβρίου.
Η θερμή στάση της κυβέρνησης του Αζερμπαϊτζάν στην ιδέα της στενότερης ολοκλήρωσης μπορεί να φανεί σε μια συνέντευξη με τον δισεκατομμυριούχο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Ραχίμοφ με την φιλοκυβερνητική Εφημερίδα Γενί Μουσαβάτ. Σε αυτή, ο Ραχίμοφ δήλωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία πρέπει να μεταβούν από το μοντέλο "ένα έθνος-δύο κράτη" σε ένα μοντέλο "ένα έθνος-ένα κράτος".
Ο Ραχίμοφ είναι γνωστός για την εγγύτητά του τόσο στον Ιλχάμ Αλίγιεφ όσο και στον Βλαντιμίρ Πούτιν, πρώην συμμαθητή. Με αυτή την έννοια, τα λόγια του δεν ήταν τυχαία και πρέπει να θεωρηθούν ως μήνυμα.
Αν και η αντιπολίτευση του Αζερμπαϊτζάν συχνά ισχυρίζεται ότι είναι φιλελεύθερη και φιλοδυτική, ωστόσο είναι κι αυτοί κυρίως Παν-τουρκικοί εθνικιστές.
Ο πρώην ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου του Αζερμπαϊτζάν, Abulfaz Elchibey, με υπερηφάνεια αποκαλούσε τον εαυτό του "στρατιώτη του Ατατούρκ" και υπερασπίστηκε την ιδέα της ενοποίησης της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν με τη μορφή Συνομοσπονδίας.
Ο Gultekin Hajibeyli, ηγετικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Δημοκρατικών Δυνάμεων, είναι επίσης ενεργός υποστηρικτής αυτής της ιδέας.
Σε άρθρο του 2011, έγραψε ότι "το ιδεώδες της τουρκικής Συνομοσπονδίας είναι το πιο ρεαλιστικό μοντέλο εξόδου από τις συγκρούσεις και τις αντιθέσεις που υπάρχουν στον σύγχρονο κόσμο, ειδικά στη γεωπολιτική περιοχή στην οποία συμμετέχουμε και η χώρα μας δεν είναι καθόλου ασφαλισμένη".
Η Ag Partiya (παίρνοντας το όνομά της από το ΑΚΡ του Ερντογάν), σαφώς δεν κρύβει την ιδεολογική της εγγύτητα με το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας. Αξιωματούχοι του κόμματος έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να ενωθεί με την Τουρκία τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τον πόλεμο.
Ο ηγέτης του κόμματος, Τουράλ Αμπασλί, είναι πρώην μέλος του Μουσαβάτ, έχει γίνει ένας από τους πιο πολυσυζητημένους πολιτικούς τους τελευταίους μήνες.
Μόνο τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο, τα ποστς του στο συγκέντρωσαν 400.000 likes και στο Instagram κέρδισε περίπου 340.000 likes.
Τον Δεκέμβριο, μαζί με πολλά άλλα κόμματα, το κόμμα του έλαβε ένα γραφείο από την κυβέρνηση, δείχνοντας και πάλι το ενδιαφέρον της κυβέρνησης για την άνοδο της γραμμής Ερντογάν στη χώρα.
Οι σχέσεις Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας περνούν σίγουρα κάποιες ποιοτικές αλλαγές. Οι σχέσεις που μετατοπίστηκαν από τη "στρατηγική εταιρική σχέση" στο σε "ένα έθνος" κινούνται τώρα στο επόμενο στάδιο.
Ίσως ο κύριος δείκτης αυτού είναι η νέα συμφωνία που επιτρέπει αμοιβαία ταξίδια χωρίς διαβατήριο για τους υπηκόους και των δύο χωρών καθώς θα μπορούν τώρα να ταξιδεύουν μόνο με δελτία ταυτότητας.
Υπήρξαν επίσης φήμες στρατιωτικής συνεργασίας που προχωρούν πολύ πέρα από αυτό που υπήρχε στο παρελθόν. Όπως το θέτει ο Τζαβιντάν Αχμαντχανλί, ερευνητής του Κέντρου Τοπτσουμπάσοφ, "το εγγύς μέλλον μπορεί ενδεχομένως να είναι μάρτυρας κάποιας ενσωμάτωσης του αζέρικου και του τουρκικού στρατού".
Σε πολιτικό επίπεδο, η Τουρκία έχει ήδη αρχίσει να υλοποιεί τα κέρδη της από τον πόλεμο. Η διαχείριση της εθνικής λαχειοφόρου αγοράς, Azerlottery, έχει μεταφερθεί σε εταιρεία που ανήκει στον Yıldırım Demirören, στενό συνεργάτη του Erdoğan.
Τουρκικές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούν έργα υποδομής στα πρόσφατα αναγεννημένα εδάφη. Συμμετέχουν στην κατασκευή των δρόμων Fizuli-Shusha και Togana-Kalbajar. Επιπλέον, τουρκικές εταιρείες θα συμμετάσχουν στο έργο του αεροδρομίου Fizuli.
Μια προτιμησιακή εμπορική συμφωνία που τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαρτίου, θα ενισχύσει περαιτέρω το μερίδιο της Τουρκίας στον ιδιωτικό τομέα της χώρας.
Στις 18 Φεβρουαρίου, στο Επιχειρηματικό Φόρουμ Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας, ο Πρωθυπουργός του Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι "έχει δοθεί νέα ώθηση στην ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών σε όλους τους τομείς". Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε αυτό το πλαίσιο.
Όσον αφορά τον κοινωνικό αντίκτυπο, η στενότερη ενσωμάτωση με την Τουρκία σημαίνει επίσης μια πιο συντηρητική επιρροή στο Αζερμπαϊτζάν. Η άνοδος του Λευκού Κόμματος μπορεί επίσης να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας.
Η Diyanet, η επίσημη διεύθυνση που διαχειρίζεται θρησκευτικά θέματα στην Τουρκία, έχει αναπτύξει αρκετά προγράμματα για την εκπαίδευση θρησκευτικών στελεχών στο Αζερμπαϊτζάν. Άνοιξε μια θεολογική σχολή στο Μπακού. Το επίσημο όργανο του Αζερμπαϊτζάν για τη διαχείριση του Ισλάμ — το μουσουλμανικό Συμβούλιο του Καυκάσου-διατηρεί επίσης ισχυρές σχέσεις με την Τουρκία.
Ορισμένες Παν-τουρκικές Οργανώσεις με προέλευση την Τουρκία, όπως το Turksoy, ήταν επίσης πολύ δραστήριες στο Αζερμπαϊτζάν — περισσότερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη τουρκική χώρα. Η στενότερη ολοκλήρωση θα ενισχύσει όλες αυτές τις δραστηριότητες.
Παρ ' όλα αυτά, η ίδρυση μιας συνομοσπονδίας Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας είναι απίθανο στο εγγύς μέλλον. Ούτε ο Αλίγιεφ ούτε ο Ερντογάν θέλουν να μοιραστούν την εξουσία με κανέναν. Ταυτόχρονα, οι αντικειμενικές συνθήκες μειώνουν την πιθανότητα μιας τέτοιας ένωσης.
Και δεν είναι όλοι υπέρ της αύξησης της τουρκικής επιρροής στο Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, μακροπρόθεσμα, η αποτύπωση της Τουρκικότητας στον πολιτικό λόγο μπορεί να προκαλέσει κάποια δυσαρέσκεια μεταξύ άλλων εθνοτικών ομάδων στη χώρα, καθώς αυτή η ρητορική διακρίνει τους μη Τούρκους πολίτες.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι η ιδέα μιας συνομοσπονδίας Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν ενισχύεται στη δημόσια σφαίρα.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Ερντογάν τοποθετείται ως προστάτης όλων των Τούρκων, συμπεριλαμβανομένων των Τούρκων του Αζερμπαϊτζάν, και η επεκτατική εξωτερική πολιτική του έχει προκαλέσει προβλήματα με τους περισσότερους γείτονες της Τουρκίας, αυτή η τρέχουσα τάση στην κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν δεν αποτελεί καλό οιωνό.