Aπό: liberal.gr - Κωνσταντίνος Λουκόπουλος
Μπορεί με την επίσκεψη Δένδια στο Κάιρο να διευθετήθηκε το «τεχνικό» πρόβλημα (όπως χαρακτηρίστηκε από τον Έλληνα ΥΠΕΞ), με τους γνωστούς χάρτες και το οικόπεδο ΜΕD-W18 που δημοσίευσε η Αιγυπτιακή Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου EGAS για εκχώρηση αδειών ερευνών αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την περίπτωση να ήταν και «ένα κλείσιμο ματιού στην Άγκυρα».
Όπως είχε μάλιστα επισημάνει ο Νίκος Μελέτης με σχετικό άρθρο του στο Liberal όταν προέκυψε το ζήτημα, η Αίγυπτος έχει υποδηλώσει με αρκετές ευκαιρίες ότι δεν αναγνωρίζει πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο και για αυτό δεν θεωρεί ότι υπάρχει τριμερές σημείο συνάντησης των ΑΟΖ Ελλάδος-Αιγύπτου και Κύπρου και αυτή η θέση συγκλίνει με την τουρκική επιχειρηματολογία. Κάτω από την «πίεση» του Τούρκο-λιβυκού Μνημονίου η Ελλάδα υπέγραψε Συμφωνία Μερικής Οριοθέτησης Υφαλοκρηπίδας με την Αίγυπτο την 6 Αυγούστου 2020 μέχρι τον 28ο μεσημβρινό.
Ήταν μία Συμφωνία «ανάγκης» προκειμένου να αποκτήσουμε «νομικό όπλο» απέναντι στο Τούρκο-λιβυκό Μνημόνιο και αναντίρρητα έγιναν σημαντικές παραχωρήσεις από πλευράς Ελλάδος, τόσο σχετικά με την μειωμένη επήρεια της Κρήτης, της Καρπάθου και της Κάσου σε σχέση με την αρχή της μέσης γραμμής, όσο και στο όριο του 28ου μεσημβρινού που αφήνει απ’ έξω το Καστελόριζο. Κοντολογίς, η Αίγυπτος πήρε παραπάνω από αυτά θα έπρεπε και η λεγόμενη τμηματική οριοθέτηση φαίνεται ότι αποτελεί και την… τελική με αυτή!
Μετά τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή – Βόρεια Αφρική που έχουν σχέση με την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με ΗΑΕ και άλλες Αραβικές χώρες, το τέλος της απομόνωσης του Κατάρ και η επάνοδος του στον Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) αλλά και τον τερματισμό των συγκρούσεων στην Λιβύη και το ξεκίνημα μια πορείας ενός πολιτικού διακανονισμού, ευλόγως τα συμφέροντα των κρατών της περιοχής επιβάλλουν μείωση των εντάσεων! Πέρα από την όποια χονδροειδή Τουρκική προπαγάνδα, η Άγκυρα έχει αρχίσει εδώ και καιρό μία συντονισμένη προσπάθεια εξομάλυνσης - αναθέρμανσης των σχέσεων της με την Αίγυπτο και κάποιες άλλες αραβικές χώρες όπως και με το Ισραήλ μετά από μία παρατεταμένη περίοδο σοβαρών εντάσεων.
Λόγω του ειδικού βάρους που έχει όμως η Αίγυπτος στην ευρύτερη περιοχή οι προσπάθειες της εστιάζονται πρωτίστως σε αυτήν. Αυτό φαίνεται τόσο από τις σχετικές δηλώσεις του «alter ego» του Τούρκου Προέδρου, Ιμπραήμ Καλίν στο Bloomberg που μιλάει για ενδεχόμενη «νέα εποχή» όσο και από την «προσφορά» του Τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μιας και.... «συνορεύουν» και έτσι να μοιράσουν την πλούσια σε φυσικό αέριο ανατολική Μεσόγειο, «πετώντας» απ’ έξω Ελλάδα και Κύπρο.
Τα σημάδια ύφεσης στις «τεντωμένες σχέσεις» των δύο χωρών από τότε που ο Στρατός της Αιγύπτου υπό την ηγεσία του Στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι ανέτρεψε και συνέλαβε τον Μοχάμεντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ιδεολογικού «αδελφού» του Ερντογάν. Αιγύπτιοι αναλυτές έχουν αναφέρει ότι έχουν γίνει ήδη προωθημένες επαφές μιας και ουδέποτε η επικοινωνία μεταξύ των υπηρεσιών τους διακόπηκε. Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων MENA της Αιγύπτου απλώς ανέφερε ότι «δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να περιγραφεί ως «επανάληψη των διπλωματικών επικοινωνιών» μεταξύ των δύο χωρών προσθέτοντας ότι για την Αίγυπτο προϋπόθεση κανονικών σχέσεων είναι η «τήρηση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και η καλή γειτονία. Και ενώ στην Ελλάδα πολλοί «αυτόκαθησυχάζονται» ισχυριζόμενοι ότι οι «επαφές» των δύο χωρών είναι τουρκική προπαγάνδα, τις ώρες που ολοκληρωνόταν αυτό το άρθρο ήλθε ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ Σαμέχ Σούκρι και επιβεβαίωσε στο Reuters τις επαφές που γίνονται με την επισήμανση ότι οι πράξεις της Τουρκίας πρέπει να εναρμονιστούν με τις αρχές και τους στόχους της Αιγύπτου για να επανέλθουν οι σχέσεις στην κανονικότητα. Παρόμοιες δηλώσεις έκανε και στο Γαλλικό Πρακτορείο AFP.
Το κομβικό θέμα για την κατ’ αρχήν εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας-Αιγύπτου δεν είναι η στρατηγική συνεργασία που έχει με Ελλάδα και Κύπρο. Άλλωστε η Συμφωνία Οριοθέτησης με την Ελλάδα εμμέσως λαμβάνει υπόψη της τις τουρκικές θέσεις, παίρνει τα «περισσότερα» και είναι προς το συμφέρον της Αιγύπτου. Το κομβικό ζήτημα είναι η υποστήριξη της Τουρκίας και προσωπικά του Προέδρου Ερντογάν στην Μουσουλμανική Αδελφότητα και η προσπάθεια της να τεθεί επικεφαλής στον σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο.
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα η οποία ξεκινώντας από την Αίγυπτο όπου θεωρείται ύψιστη απειλή ασφαλείας για το Κράτος έχει ήδη σημαντική επιρροή στην Μέση Ανατολή και στην Βόρεια Αφρική. Και επειδή σημαντική είναι η εξάπλωση της ιδιαίτερα στην Λιβύη, η χώρα αυτή έγινε ουσιαστικό πεδίο τούρκο-αιγυπτιακής αντιπαράθεσης. Και το Κάιρο επιδιώκει καλές σχέσεις με όλες τις πλευρές στην γειτονική χώρα.
Ο Πρόεδρος Σίσι μάλιστα υποδέχθηκε με όλες τις τιμές τον μεταβατικό Πρωθυπουργό Αμπντουλάχ Χαμίντ Νμπεϊμπά (ο οποίος στην Λιβυκή Βουλή δήλωσε ότι θεωρεί το τουρκολυβυκό μνημόνιο μια επωφελή συμφωνία για την χώρα του) έστω και αν έχει ισχυρούς δεσμούς με την Άγκυρα και τον Ερντογαν, ιδιαίτερα σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Η Αίγυπτος θέλει να εξασφαλιστεί απέναντι σε κινδύνους ασφαλείας που προέρχονται από την κατάσταση στην Λιβύη. Καλώς ή κακώς, κάκιστα θα έλεγα για τα ελληνικά συμφέροντα η Τουρκία όμως έχει πατήσει για τα καλά το πόδι της στην χώρα και κρατάει ένα από τα κλειδιά του όποιου πολιτικού διακανονισμού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία βιώσιμη πολιτική διευθέτηση του Λιβυκού προβλήματος αν και προσωπικά δεν είμαι αισιόδοξος λόγω των σημαντικών ιδιαιτεροτήτων λόγω της φυλετικής της δομής και των φατριών που είναι απρόβλεπτοι παράγοντες. Η Αίγυπτος έχει καταστήσει σαφές ότι πρέπει να αποχωρήσουν οι μισθωμένοι από την Τουρκία Σύριοι μισθοφόροι και να μειωθεί η τουρκική στρατιωτική παρουσία (δεν είπε να μηδενιστεί!) για να αρχίσει η διαδικασία εξομάλυνσης.
Αν μάλιστα γίνει αποδεκτή από την σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενη από την Τουρκία μεταβατική κυβέρνηση της Λιβύης η απαίτηση της Αιγύπτου να ενταχθούν οι δυνάμεις του Χαλίφα Χάφταρ στις υπό διαμόρφωση Νέες Λιβυκές Ένοπλες Δυνάμεις τότε θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα. Παραμένει βέβαια ανοιχτό το ζήτημα της στάσης των ΗΑΕ αλλά και του Οίκου των Σαούντ που είναι ακόμα αρνητικοί απέναντι στην Άγκυρα.
Από πλευράς μας δεν χρειάζεται να ανησυχούμε, εφόσον έχουμε εθνική αυτοπεποίθηση θα πρέπει να παρακολουθούμε στενά το θέμα και να αυξάνουμε διαρκώς το δικό μας ειδικό βάρος στην περιοχή και ειδικότερα στις τριμερείς στρατηγικές συνεργασίες. Η βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με την Ελλάδα θα μπορούσε να είναι και προαπαιτούμενο για την Αίγυπτο προς όφελος της περιφερειακή ασφάλειας και σταθερότητας.
Η ανησυχία που δημιουργείται στην Ελλάδα από την πιθανότητα να βελτιωθούν οι τούρκο-αιγυπτιακές σχέσεις είναι αβάσιμη και δυστυχώς οφείλεται στις υπερβολές του αφηγήματος των λεγομένων… «Συμμαχιών» απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Παρεμπιπτόντως θα πρέπει να κατανοήσουν κάποιοι στην Ελλάδα ότι οι στρατηγικές συνεργασίες που έχει Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία με άξονα τα ενεργειακά και που επεκτείνονται σωστά και στην στρατιωτική συνεργασία ναι μεν δημιουργούν συνθήκες στρατηγικής-εξωτερικής εξισορρόπησης αλλά δεν συνιστούν αυτοδικαίως και Συμμαχίες με ότι αυτό σημαίνει. (πχ Συμμαχία είναι το ΝΑΤΟ).
Παρά το γεγονός ότι δεν έχουμε Συμμαχίες να θυμίσουμε μία σχετική αναφορά του στοχαστή Παναγιώτη Κονδύλη που έχει διαχρονική ισχύ: «Καμία προστασία και καμιά συμμαχία δεν διασφαλίζει τελειωτικά όποιον βρίσκεται μαζί της σε σχέση μονομερούς εξάρτησης. Η αξία μιας συμμαχίας για μιαν ορισμένη πλευρά καθορίζεται από το ειδικό βάρος της πλευράς αυτής μέσα στο πλαίσιο της συμμαχίας. Ισχυροί σύμμαχοι είναι άχρηστοι σε όποιον δεν διαθέτει ο ίδιος σεβαστό ειδικό βάρος, εφ’ όσον ανάλογα με τούτο εδώ αυξομειώνεται το ενδιαφέρον των ισχυρών».
Για μία ακόμα φορά θα επισημάνω την διάχυτη κυνικότητα που διέπει τις Διεθνείς Σχέσεις και να τονίσω ότι τα συμφέροντα είναι αυτά που τις ρυθμίζουν. Και τα συμφέροντα Τουρκίας και Αιγύπτου τις οδηγούν στον δρόμο κατ’ αρχήν της αποκλιμάκωσης και σε δεύτερο στάδιο της …εξομάλυνσης και αναθέρμανσης. Έστω και αν ο στρατηγικός ανταγωνισμός και οι τουρκικοί «τσαμπουκάδες» έχουν σημαδέψει σε βάθος τις σχέσεις τους. Υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά και μέχρι τότε όμως οι «αγκαλιές» θα περιμένουν.