Δύο από τις αιτίες της ήττας στο Ματζικέρτ ήταν ότι πρωτον η άρχουσα τάξη ήταν εναντίον του αυτοκράτορα γιατί δεν ήθελε να πληρώνει φόρους που θα χρησίμευευαν για τη δημιουργία ενός ισχυρού στρατού και δεύτερον η ετερογένεια του στρατεύματος.
Οι μισθοφόροι ποτέ δεν ήταν τόσο αποτελεσματικοί όσο οι γηγενείς που πολεμούν για τη γη τους. Η παρακμή του Βυζαντίου συνεχίστηκε με την παραχώρηση οικονομικών προνομίων στους Βενετούς. Όταν όμως ξεπουλας τις πηγές εσόδων σου, τότε μοιραία παρακμάζεις.
Τα προνόμια που δόθηκαν στους Βενετούς ως αντάλλαγμα για τη βοήθειά τους απέναντι στους Νορμανδούς, κατέληξαν να υπονομεύσουν την αυτοκρατορία. Η άχρηστη άρχουσα τάξη που δεν έδινε δεκάρα τσακιστή για το σύνολο, η ετερογένεια του στρατεύματος και το ξεπούλημα των πηγών εσόδων θυμίζει κάτι;
Το παρελθόν μας λέει το μέλλον. Δυστυχώς δεν το μαθαίνουμε.
Μελίνα Κονταξή
Ιστορικός - Δρ Βαλκανικού Πολιτισμού