Μέχρι να δημοσιευθεί επίσημα το κείμενο της συμφωνίας Ελλάδος - Αιγύπτου, ώστε να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε την συμφωνία, ας κάνουμε μία ψυχρή αποτίμηση της συμφωνίας Ελλάδος Ιταλίας που παρουσιάζεται ως θρίαμβος της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σήμερα.
υποναυάρχου ε.α.
προέδρου Κοινωνίας Αξιών
Η συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα με την Ιταλία είχε υπογραφεί το 1977 όταν δεν είχαν ακόμη ενταχθεί οι ιδέες της ΑΟΖ στο υπό διαμόρφωση (τότε) διεθνές δίκαιο για τη Θάλασσα.
Συνεπώς δεν μιλούσαμε για επήρεια των νήσων στην οριοθέτηση ΑΟΖ, αφού η ΑΟΖ δεν υπήρχε καν ως έννοια. Τελικά υπογράφηκε η UNCLOS το 1992 που περιελάμβανε τις νέες ρυθμίσεις.
Είναι γεγονός ότι η οιαδήποτε διαπραγμάτευση για ΑΟΖ, αν και αναγκαστικά θα λάμβανε υπ΄όψη την συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα του 1977, εν τούτοις έθετε νέα ζητήματα στο τραπέζι.
Ήταν όμως αναγκαία η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία, από την στιγμή που αναγκαζόμασταν να αποδεχθούμε μειωμένη επήρεια στην οριοθέτηση για Διαπόντια και Στροφάδες, πράγμα που θα το βρίσκαμε μπροστά μας ως παραβίαση των μέχρι τώρα αρχών μας στην εξωτερική πολιτική;
Φυσικά όχι
Και θα εξηγήσω γιατί (όπως το είχα εξηγήσει αμέσως τότε που υπογράφηκε η συμφωνία)
1. Η ΕΕ παρότρυνε τις χώρες της να εγκαθιδρύσουν ζώνες προστασίας αλιείας, μία πρακτική που έχουν ακολουθήσει οι ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου και δεν έχουν οριοθετήσει ΑΟΖ (γιατί δεν θέλουν να εμπλακούν σε αδιέξοδες διαπραγματεύσεις, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα δικαιώματα αλιείας).
2. Στις ζώνες αυτές αλιείας, όπως και στις ΑΟΖ των χωρών μελών της ΕΕ, μπορεί να αλιεύσει κάθε χώρα μέλος της. Συνεπώς ο χώρος της ΑΟΖ θεωρείται ενιαίος χώρος για την αλιεία από τις χώρες μέλη της ΕΕ.
3. Η υφαλοκρηπίδα είναι ισχυρότερη νομικά έννοια και οπωσδήποτε καλύπτει πλήρως τα ζητήματα του βυθού και των ερευνών κάτω από αυτόν (για υδρογονάνθρακες, ορυκτά κλπ). Άρα είχαμε κάθε δικαίωμα να κάνουμε έρευνες και εξόρυξη με βάση την συμφωνία του 1977, που μας κάλυπτε πλήρως. (Και εδώ πάλι έρχεται η ευρωπαϊκή πολιτική για την ενέργεια - έχουμε εκχωρήσει το δικαίωμα- για να εφαρμόσει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική).
4. Η μόνη ζώνη κυριαρχίας (πλήρους και αδιαμφισβήτητης), την οποία δεν μπορεί να παραβιάσει οιαδήποτε άλλη χώρα, είτε είναι μέλος της ΕΕ είτε όχι, είναι η χωρική θάλασσα (αιγιαλίτιδα ζώνη) που μπορεί να φθάσει μέχρι τα 12 νμλ.
5. Η Ιταλία, επικαλούμενη το διεθνές δίκαιο, μιλάει για παραδοσιακά δικαιώματα να αλιεύει μέχρι τα 6 νμλ στις θάλασσες μας, και εκεί στηρίχθηκε η αποδοχή από εμάς στην συμφωνία για να μπορεί να συνεχίζει να αλιεύει στο διηνεκές, ακόμη και αν κάνουμε την χωρική μας θάλασσα 12 νμλ. στο μέλλον.
6. Όμως εάν πριν οιανδήποτε συμφωνία με την Ιταλία είχαμε επεκτείνει την χωρική μας θάλασσα στα 12 νμλ (αναγκαστική πρόβλεψη του ΔΔΘ που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανένα), τότε η Ιταλία δεν θα μπορούσε να παραβιάσει την χωρική μας θάλασσα για αλιεία, ει μη μόνο εάν της δίναμε την άδεια εμείς (αποδεχόμενοι την έννοια του παραδοσιακού χώρου αλιείας), με την καταβολή όμως κάποιου σημαντικού ή συμβολικού αντιτίμου.
7. Και στη συνέχεια θα μπορούσαμε να κάνουμε ζώνη προστασίας αλιείας (όπως έχουν κάνει και άλλες χώρες της ΕΕ) μέχρι τα όρια της συμφωνίας για την υφαλοκρηπίδα του 1977, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε οιαδήποτε διαπραγμάτευση με την Ιταλία (που να μας αναγκάζει να αναγνωρίσουμε μειωμένη επήρεια στην οριοθέτηση ΑΟΖ για τα νησιά. Η ζώνη προστασίας για την αλιεία φυσικά θα αφορούσε κυρίως τρίτες χώρες (εκτός της ΕΕ) και δεν θα επηρέαζε την Ιταλία, αφού σύμφωνα με την κοινή αλιευτική πολιτική όλες οι χώρες μέλη της ΕΕ μπορούν να ψαρεύουν ελεύθερα στην κοινή Ευρωπαϊκή αλιευτική περιοχή (εφόσον βέβαια σέβονται τις κοινές ευρωπαϊκές ρυθμίσεις)
Συνεπώς τι κερδίσαμε από την συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ;
Μαθηματικώς τίποτε,
Αντιθέτως δεν κάναμε 12 νμλ χωρική θάλασσα, αναγνωρίσαμε δικαιώματα αλιείας στην Ιταλία στο διηνεκές μέσα στα χωρικά μας ύδατα (ζώνη 6-12), χωρίς κανένα αντάλλαγμα και ακυρώσαμε μόνοι μας την πάγια θέση της εθνικής εξωτερικής πολιτικής, που αναγνωρίζει την πλήρη ύπαρξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ για όλα τα νησιά που μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή.
Προσέξτε, αυτό μάλιστα το αποδεχθήκαμε μόνοι μας, χωρίς να υπάρχει απόφαση κάποιου Διεθνούς Δικαστηρίου για τα νησιά μας και την επήρρεια τους στην οριοθέτηση.
Απλά οι έχοντες την ευθύνη της εξωτερικής μας πολιτικής έγιναν δικαστές και έκαναν αξιολόγηση της νομολογίας μόνοι τους, (και δεν βασίσθηκαν στην σταθερή πρόβλεψη της UNCLOS).
Έγιναν δηλαδή οι ίδιοι δικαστές και έβγαλαν απόφαση μόνοι τους για να συμβιβαστούν, χωρίς καν να υπάρχει ανάγκη γι αυτό, χωρίς καν να προσπαθήσουν να πολεμήσουν μια καλύτερη λύση σε Διεθνές Δικαστήριο, όπως εδώ και καιρό προτείνω να προσφύγουμε εμείς η Κύπρος και η Αίγυπτος (γεγονός που θα είχε μεγαλύτερη ισχύ από οιαδήποτε άλλη συμφωνία, και θα ανάγκαζε την Τουρκία να τοποθετηθεί).
Και όλα αυτά τα βρίσκουμε μπροστά μας σήμερα στην συμφωνία με την Αίγυπτο και θα τα ξαναβρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας από εδώ και πέρα (ήδη κάναμε πίσω για το Καστελόριζο, αποκόπτωντας το από την συνολική ρύθμιση και έμμεσα από την Ελληνική ζώνη κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Αφήστε λοιπόν τις θριαμβολογίες και κοιτάξτε πως θα διορθώσετε τις βιαστικές και επιπόλαιες επιλογές “προσωπικών κομματικών θριάμβων”.
Και κλείνω την αποτίμηση, αναφερόμενος σε μία χαρακτηριστική περίπτωση κενής θριαμβολογίας του Ιταλού ναυάρχου Persano, ο οποίος όταν τελείωσε η ναυμαχία της Lissa (1886, Αδριατική, Vis-Croatia), ανήγγειλε στην Ρώμη ότι ο πολύ μικρότερος εχθρικός στόλος του Αυστριακού ναυτικού υπό τον Αντιπλοίαρχο Tegetthoff, ο οποίος εν τω μεταξύ του είχε βυθίσει τα μισά πλοία, επέστρεψε στις βάσεις του, με την παρακάτω ιστορική φράση:
“Μείναμε κυρίαρχοι των υδάτων”