Πώς ΗΠΑ-Ρωσία κρατάνε στο χέρι την Ε.Ε. - Η συσχέτιση με τα Ελληνοτουρκικά

essuera / pixabay
Η Ρωσία και οι ΗΠΑ κρατάνε στο χέρι την Ευρώπη με όπλα το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τη σόγια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει τεράστιες ποσότητες από αυτά τα τρία ίσως πιο σημαντικά προϊόντα στον πλανήτη. Χωρίς πετρέλαιο και φυσικό αέριο δεν κουνιέται φύλλο. Χωρίς σόγια, την μακράν κυριότερη διατροφική πηγή πρωτεϊνών για τα ζώα, ο κόσμος δεν θα έχει κρέας να φάει. Η σοβαρότητα της εξάρτησης γίνεται κατανοητή από το γεγονός ότι η Ε.Ε. καλύπτει περίπου το 85% των πετρελαϊκών της αναγκών και περίπου το 70% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από εισαγωγές. Όσον αφορά τη σόγια, η Ε.Ε. καλύπτει το 95% των αναγκών της από εισαγωγές. Σε περίπτωση λοιπόν, διατάραξης των επάρκειας εντός της Ε.Ε σε κάποιο από αυτά τα είδη οι επιπτώσεις θα είναι κατακλυσμιαίες.

Πιο αναλυτικά, το 30% περίπου των εισαγωγών πετρελαίου της Ε.Ε. προέρχεται από τη Ρωσία. Ακολουθούν το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, η Νορβηγία, το Καζακστάν και η Νιγηρία με ποσοστά από 9% έως 7% περίπου, καθώς και κάποιες άλλες χώρες με μικρότερο μερίδιο όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Η.Β., οι ΗΠΑ και η Λιβύη. Σχετικά με το φυσικό αέριο, το 40% περίπου των εισαγωγών της Ε.Ε. καλύπτεται πάλι από τη Ρωσία. Ακολουθεί η Νορβηγία με 26%, η Αλγερία με περίπου 10%, καθώς και το Κατάρ και οι ΗΠΑ με το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Ο βαθμός εξάρτησης λοιπόν, από τη Ρωσία είναι ολοφάνερος. Όσον αφορά τη σόγια περίπου το 70% των ευρωπαϊκών εισαγωγών προέρχεται από τις ΗΠΑ και το 25% από τη Βραζιλία. Η εξάρτηση της Ε.Ε. σε αυτό το κρίσιμο προϊόν από τις ΗΠΑ είναι τεράστια. Να σημειωθεί ότι η Ρωσία έχει επάρκεια σόγιας από εσωτερική παραγωγή.

Η Ρωσία λοιπόν, κρατάει στα χέρια της την ενεργειακή ισορροπία της Ευρώπης και ειδικά της Γερμανίας. Οι δε ΗΠΑ την διατροφική ισορροπία. Μία παύση ή σημαντική μείωση παροχής ρωσικού φυσικού αερίου ή πετρελαίου θα ακινητοποιούσε την Ευρώπη. Αντίστοιχα, αν σταματήσουν ή ελαττωθούν σημαντικά οι αμερικανικές εξαγωγές σόγιας, η Ευρώπη θα κινδυνεύσει με επισιτιστική κρίση. Πώς όμως συνδέονται όλα αυτά με τα Ελληνοτουρκικά;

Η Ρωσία προσπαθεί να διασφαλίσει την κυρίαρχη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά με την κατασκευή δύο νέων αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου. Του Nord Stream 2 και του Turkish Stream. Ο πρώτος θα διέρχεται τη Βαλτική Θάλασσα και θα καταλήγει στη Γερμανία, ενώ ο δεύτερος θα διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και μέσω Τουρκίας και Ελλάδας θα καταλήγει στην Ιταλία. Ενδιάμεσα θα παρέχει αέριο και σε χώρες των Βαλκανίων. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανακόψουν την υλοποίηση των ρωσικών αγωγών, καθώς επιδιώκουν να αυξήσουν τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Διότι η αμερικανική παραγωγή αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα. Έτσι, επέβαλαν μονομερείς κυρώσεις στις εταιρείες που συμμετέχουν στην κατασκευή των ρωσικών αγωγών, με συνέπεια να μπλοκάρουν την κατασκευή τους. Η Ε.Ε. αδυνατεί να αντιδράσει καθώς αν οι ΗΠΑ κόψουν τη σόγια θα πέσει πείνα.

Έπειτα, υπάρχει ο αγωγός TAP (Shah Deniz II) που θα μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο στην Ευρώπη πάλι μέσω Τουρκίας. Ένας εκ των κύριων μετόχων του TAP είναι η BP (British Petroleum). Επόμενος μελλοντικός αγωγός είναι ο EastΜed, ο οποίος φιλοδοξεί να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ, της Κύπρου και πιθανόν και της Αιγύπτου στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την κατασκευή του αγωγού EastMed λόγω των φιλικών τους σχέσεων με το Ισραήλ.

Όμως, η πιθανή ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου και συγκεκριμένα στο χώρο νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης, θα προσθέσει μία επιπλέον διαθέσιμη πηγή του προϊόντος για την Ευρώπη. Μία αξιοποίηση αυτών των κοιτασμάτων δεν θα αρέσει στην Ρωσία, έπειτα στο Κατάρ και δευτερευόντως στις ΗΠΑ, καθώς θα κινδυνεύσουν να χάσουν μερίδιο της ευρωπαϊκής αγοράς. Οπότε η συντήρηση ενός προβληματικού κλίματος στην περιοχή που θα καθυστερήσει την έναρξη ερευνών για νέα κοιτάσματα και μετέπειτα την εκμετάλλευσής τους, φαίνεται πως δρα ευνοϊκά για αυτές τις χώρες. Κατά συνέπεια είναι βολικό να υπάρχει ένας ταραξίας στην περιοχή - η Τουρκία - αφού η υπάρχουσα ανωμαλία από τη μία πλευρά επιφέρει την πολυπόθητη καθυστέρηση και από την άλλη προσφέρει χρόνο ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διεργασίες κατοχύρωσης των συγκεκριμένων φιλέτων από τους επίδοξους μνηστήρες. Έτσι, τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ κάνουν τα στραβά μάτια στις τουρκικές προκλήσεις απέναντι στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στη Λιβύη, ενώ το Κατάρ διατηρεί εξαιρετικές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία. Παράλληλα, βλέπουμε τη Ρωσία να διατηρεί ισορροπημένες σχέσεις με την Τουρκία προφανώς γιατί μεγάλο μέρος του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream διέρχεται από την Τουρκία. Ενώ οι Άγγλοι κλείνουν τα μάτια στις τουρκικές προκλήσεις απέναντι στην Κύπρο και την Ελλάδα αφού στον δεύτερο αγωγό που διασχίζει την Τουρκία συμμετέχει η βρετανικών συμφερόντων BP.

Άλλο ένα κρίσιμο δεδομένο αποτελεί η πραγματική διάθεση τόσο του Ισραήλ όσο και της Αιγύπτου απέναντι στο ενδεχόμενο να βγουν επιπλέον μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι πιθανό να μη βλέπουν με τόσο θετικό μάτι τα κοιτάσματα εντός της ελληνικής ΑΟΖ. Διότι απλούστατα, επιδιώκουν να διοχετεύσουν στην Ευρώπη το αέριο από τα δικά τους κοιτάσματα Λεβιάθαν, Ταμάρ και Ζορ. Μία λοιπόν, καθυστέρηση υλοποίησης ερευνών και εξορύξεων εντός της ελληνικής ΑΟΖ φαίνεται να είναι και για αυτές τις χώρες μία καλοδεχούμενη εξέλιξη. Έτσι, η Αίγυπτος φέρνει δυσκολίες στην οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, ενώ το Ισραήλ νίπτει τας χείρας του στις τουρκικές προκλήσεις.

Μέσα σε αυτή τη δίνη των συμφερόντων, των διπλωματικών χειρισμών και των γεωπολιτικών εξελίξεων η Τουρκία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις καταστάσεις, ενώ οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών μελών της Ε.Ε. και της Ελλάδας, αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων. Η Ε.Ε. θα έπρεπε να βρει τρόπο να προστατεύσει τους ενεργειακούς πόρους εντός των ορίων της, ώστε να μειώσει την τεράστια εξάρτησή της από τις εισαγωγές. Το γεγονός ότι η ανορθόδοξη νομισματική ενοποίηση δεν εξελίχθηκε σε μία δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση αποτελεί ίσως το βασικότερο εμπόδιο. Γιατί σε περίπτωση πλήρους ενοποίησης εκτός του ότι θα υπήρχε ενιαίος δημοσιονομικός προϋπολογισμός και οι δανειακές συμβάσεις θα ήταν αχρείαστες, το κυριότερο, θα υπήρχε μία ενιαία κυβερνητική επιτροπή με υπουργεία εξωτερικών και άμυνας, τα οποία αυτόματα θα επενέβαιναν σε κάθε είδους πρόκληση απέναντι στο ενιαίο πλέον ομοσπονδοποιημένο κράτος της Ε.Ε..

Η Ελλάδα από τη μεριά της δεν έχει «εκμεταλλευτεί» το ευρωπαϊκό ενεργειακό έλλειμμα. Θα μπορούσε να δημοσιοποιήσει έγκριτες επιστημονικές μελέτες που να αποκαλύπτουν το κατά πόσο μπορεί να μειωθεί από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της ελληνικής-ευρωπαϊκής ΑΟΖ. Μπροστά σε μία τέτοια δημόσια αποκάλυψη η Ε.Ε. θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση απέναντι στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και θα αναγκαζόταν να προσφέρει ουσιαστική υποστήριξη στην Ελλάδα. Επιπλέον, θα έμπαινε στη διαδικασία να διαπραγματευτεί με τη χώρα μας για τα κοιτάσματα και εμείς να ζητήσουμε οικονομικά ανταλλάγματα τα οποία θα ανακούφιζαν την ελληνική οικονομία και τους Έλληνες. Ένας τέτοιος χειρισμός δεν θα πρέπει όμως, να αγνοεί τον αμερικανικό, τον ρωσικό και τον ισραηλινό παράγοντα. Αυτό είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι της υπόθεσης.

Η ελληνική πολιτική ηγεσία οφείλει να καλέσει το ταχύτερο και χωρίς μικροπολιτικές σκοπιμότητες, όσο το δυνατόν περισσότερους εμπειρογνώμονες να καταθέσουν τις απόψεις τους και να αξιοποιήσει τις γνώσεις τους. Έτσι ώστε να συνταχθεί μία ρεαλιστική, εμπεριστατωμένη διαχειριστική και εμπορική μελέτη-πρόταση προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Η πρόταση χρειάζεται να αποδεικνύει πως το συμφέρον τους είναι να συνεργαστούν μόνο με την Ελλάδα και όχι να επιτρέψουν σε ένα επιπλέον μέρος όπως η Τουρκία, που ταυτόχρονα είναι και αναξιόπιστο, να πάρει κομμάτι από ένα ξένο χωράφι.

Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει κατανοητό προς πάσα κατεύθυνση ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα μπει στο κρεβάτι του Προκρούστη, θα κινδυνεύσει να τιναχτεί στον αέρα όλη η ανατολική Μεσόγειος. Έλληνες, Κύπριοι, Κούρδοι, Σύριοι, Αρμένιοι, Λίβυοι και τελευταία έμμεσα και Αιγύπτιοι βρίσκονται υπό τις συνεχείς απειλές και προκλήσεις της Τουρκίας. Μία ένωση των δυνάμεών τους απέναντι στον κοινό εκβιαστή δεν θα ήταν απίθανο να σχηματιστεί. Στην δε περίπτωση που απομείνουμε μόνοι μας, ας ελπίσουμε ότι η πολιτική μας ηγεσία δεν θα υποκύψει σε τυχόν εκβιασμούς και δεν θα προβεί σε παραχωρήσεις. Γιατί η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να τινάξει και μόνη της στον αέρα την περιοχή. Το ζήτημα είναι αν έχει και το σθένος. Διαφορετικά, υπάρχει και ο δρόμος της παραίτησης.

Μαργέλης Κωνσταντίνος
Λευκάδα, 24 Ιουλίου 2020

Υ.Γ.

α) Θα μπορούσε να καλλιεργηθεί σόγια στην Ελλάδα; Ή μήπως ισχύει αντίστοιχα η περίφημη παλαιότερη εκτίμηση πως δεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα;

β) Μία συγκριτική παρουσίαση των ελληνικών και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων από το Κυπριακό Κέντρο Στρατηγικών Μελετών: https://hellasjournal.com/2020/07/pithani-i-sintrivi-tis-tourkias-se-periptosi-sirraxis-pou-iperechi-ke-pou-isteri-i-ellada-ekthesi-kksm/

Πηγές:
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail