Ο εξευρωπαϊσμός της ελληνικής γλώσσας

Με τη ραγδαία επέκταση της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της κινητής τηλεφωνίας προέκυψε σταδιακά η υιοθέτηση των greeklish, η σύντμηση λέξεων, η απλουστευμένη γραφή φωνηέντων και συμφώνων, καθώς και η παράλειψη των τόνων στο γραπτό μας λόγο.

Μαργέλης Κωνσταντίνος

Σε μία προ δεκαετίας έρευνα του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας σε σχολεία της Κοζάνης, διαπιστώθηκε ότι η χρήση των greeklish από τους μαθητές έφτανε στο 77% και δυστυχώς οδηγούσε στην αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα σχολικά τους γραπτά.

Αλλά, και στον επιχειρηματικό κόσμο, ιδίως σε εκείνον του τουρισμού, επιλέγονται όλο και πιο συχνά ονομασίες που αποτελούνται είτε από αμιγώς αγγλικές λέξεις ή φράσεις, είτε από ελληνικές, αλλά διατυπωμένες με το λατινικό-αγγλικό αλφάβητο.

Το 2008, το φαινόμενο έλαβε και πολιτικές διαστάσεις, όταν ο Κύπριος ευρωβουλευτής Μάριος Ματσάκης ζήτησε με επιστολή του προς τον υπουργό Παιδείας της Κύπρου την απλοποίησης της ελληνικής γραφής. Ενδεικτικά, πρότεινε να καταργηθούν τα «η» και «υ» και να αντικατασταθούν από το «ι», όπως και το «ω» να αντικατασταθεί από το «ο». Επίσης, το «αι» να γίνει «ε» και τα «ει, οι, υι» να γίνουν «ι».

Στον αντίποδα, ο Δημήτρης Κολοτούρος μέσα από ένα άρθρο του στο περιοδικό Νέμεσις, είχε με ευθύτητα παρουσιάσει την εικόνα μίας τυχόν απλοποιημένης μορφής της γλώσσας μας:

«Η ελληνική γλώσσα θεωρείται, όπως και είναι, μία από τις δυσκολότερες ομιλούμενες ανά την υφήλιο γλώσσες. Έτσι, τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί πολλές φορές επί τάπητος το ζήτημα της απλοποίησης της γραφής της, με σκοπό την, πάντα σε εκσυγχρονιστικά πλαίσια, διεθνοποίησή της. Η μετάβαση αυτή, όμως, πρέπει να γίνει με προσεκτικά βήματα και σταδιακή καθιέρωση των νέων κανόνων της «ευρω-ελληνικής». Κάτι τέτοιο είναι απολύτως εφικτό, βάσει ενός απλού πενταετούς προγράμματος, το οποίο σίγουρα θα χτυπήσει το κακό στη ρίζα του και πρέπει να τύχει της άμεσης αποδοχής μας.

Κατά τον πρώτο χρόνο του προγράμματος, θα γίνει αυτό που χρόνια τώρα ονειρεύονται οι Έλληνες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης: Κατάργηση όλων των βασανιστικών «ει, οι, η, υι» και αντικατάστασή τους με το λιτό «ι», ενώ παράλλιλα το όμορφο «ο» θα πάρι τι θέσι του «ω». Ι οριμότιτα αυτίς τις κίνισις θα δόσι ένα καλό μάθημα σε όσους ιποστιρίζουν ότι ο εξευροπαϊσμός τις χόρας προχοράι με αργούς ρυθμούς.

Ο δεύτερος χρόνος θα μπι διναμικά, καθός επιτέλους τα διπλά σίμφονα θα αποτελέσουν παρελθόν. Ι αλαγί αιτί κρίνεται ος απαραίτιτι για μεγαλίτερι ευκολία, ενό για τον ίδιο λόγο ένα ενιαίο «ς» θα χρισιμοπιίται αντί τον πολίπλοκον «Σ», «σ», και «ς». Ίδι από τα μέσα τις χρονιάς αναμένεται πος ο ενθουσιαςμός του κόσμου για τιν αποτελεςματικότιτα του προγράμματος θα έχι φτάςι ςε ιψιλά επίπεδα, με ςινεχός αυξανόμενες τάςις.

‘Ετσι, με τιν ίςοδο τις τρίτις χρονιάς, όλι θα ίναι έτιμι να δεχτούν τις νέες ριζοςπαςτικές αλαγές. Η αρχί θα γίνι με τι μετατροπί του «γγ» ςε «γκ», βελτιόνοντας ςιμαντικά τιν αιςθιτικί σιγκραφίς τον κιμένον. Επίςις, θα ίναι κινά αποδεκτί ι τελικί επικράτιςις του «ε» έναντι του «αι», καθός κε αυτί του «u» έναντι του «ου», πu ίνε φανερό ότι ντροπιάζuν την καλεςθιςία τu Έλινα πολίτι.….» (Το άρθρο επεκτεινόταν περαιτέρω).

Αν ανατρέξουμε όμως, στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι η διαδικασία της απλοποίησης της γλώσσας ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος.

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ένας εκ των οποίων είχαν διαφωνήσει με την απόφαση, είχε χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «υπερτιμήθηκε η άποψη ότι διευκολύνει τους μαθητές, κάτι που ίσως, είναι αντιπαιδαγωγικό. Υπάρχει άλλωστε και μία παράδοση που εκφράζει την άποψη μεγάλων παιδαγωγών, οι οποίοι επιμένουν ότι το παιδί πρέπει να κοπιάζει για να γίνει άνθρωπος ικανός, ώστε στη ζωή του ν’ αντιμετωπίσει όλες τις αντιξοότητες.» Συνεχίζει δε λέγοντας ότι «Παραγνωρίστηκαν όμως, οι λόγοι που επέβαλαν στους Αλεξανδρινούς χρόνους, την καθιέρωση των τόνων, οι οποίοι ισχύουν και σήμερα. Πολλές φορές, τα γραπτά μου δεν διαβάζονται σωστά όταν τυπώνονται στο μονοτονικό.».

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης, είχε δηλώσει ότι «Η κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων είναι η κατάργηση της ορθογραφίας, που είναι τελικά η κατάργηση της συνέχειας. Ήδη, τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, γιατί αυτοί είναι γεμάτοι από τον πλούτο των αρχαίων ελληνικών.».

Ο Δημήτρης Χόρν, είχε πάρει και εκείνος θέση, λέγοντας ότι «Υπάρχει μια νοοτροπία που θέλει να τα απλοποιήσει όλα. Κι αναρωτιέμαι γιατί; Γιατί οι άνθρωποι δεν πρέπει να μοχθούν; Γιατί ο καρπός του μόχθου περιφρονείται τόσο πολύ, ενώ τόσο ανάγκη έχουμε τώρα ειδικά που ανήκουμε στην Ευρώπη και χρειαζόμαστε όσο ποτέ άλλοτε τα πνευματικά όπλα; Αυτή η νοοτροπία της απλοποιήσεως μας έχει οδηγήσει στο σημείο να κακοποιούμε και να εκχυδαΐζουμε τα πάντα. … Και βεβαίως πίσω απ’ αυτές τις λέξεις δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά ένας μοναδικός σκοπός: Η ερείπωση της γλώσσας, η κατάργηση των εννοιών, ώστε οι άνθρωποι ούτε να συνεννοούνται, ούτε να μπορούν να σκέφτονται. Γιατί μόνον έτσι θα μπορούν ορισμένοι να κάνουν την δουλειά τους: Να θάψουν τον τόπο.».

Για την αποστροφή του σημερινού Έλληνα προς τις ρίζες της γλώσσας του, ο γλωσσολόγος καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης είχε αργότερα διαπιστώσει ότι οφείλεται στην διαίρεση της γλώσσας σε αρχαία και νέα, αλλά και στη διδασκαλία των αρχαίων ως κάτι ξένο προς αποστήθιση και παπαγαλία, παρόλο που και η αρχαία και η νέα είναι στην ουσία η ίδια γλώσσα, σε διαφορετικό βέβαια στάδιο εξέλιξης. Σύμφωνα με τον καθηγητή, για να κατανοήσουμε την ορθή σημασία των νεοελληνικών λέξεων οι οποίες είναι παράγωγα των πρωταρχικών αρχαίων, πρέπει να τις διδαχθούμε μέσα από κατάλληλα αρχαία κείμενα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο νομπελίστας λογοτέχνης Γιώργος Σεφέρης είχε αναφέρει: «από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδάμε με την ίδια γλώσσα».

Επιπρόσθετα, ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης είχε πει: «εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία Ελληνική γλώσσα. Το να λέει ο Έλληνας ακόμα και σήμερα, ο ουρανός, η θάλασσα, ο ήλιος, η σελήνη, ο άνεμος, όπως το έλεγαν η Σαπφώ, ο Αρχίλογος, δεν είναι μικρό πράγμα.».

Σύμφωνα με τον Ισπανό γλωσσολόγο και μέλος της Ισπανικής Βασιλικής Ακαδημίας Φρανσίσκο Ροντρίγκεζ Αντράντος, η ελληνική γλώσσα έθεσε τη σφραγίδα της σε όλες τις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες. Παράλληλα, διατύπωσε την άποψη ότι τα ελληνικά δεν εξακολουθούν να ζουν μόνο στην Ελλάδα, αλλά έχουν μία δεύτερη ζωή, καθώς το αλφάβητό τους, το λεξιλόγιό τους, το συντακτικό τους, τα λογοτεχνικά τους είδη είναι παρόντα σε όλες τις γλώσσες.

Κατόπιν δε παλαιάς μελέτης του γαλλικού υπουργείου παιδείας είχε διαπιστωθεί ότι η γαλλική γλώσσα περιλαμβάνει σε σημαντικό της μέρος λέξεις με ελληνικές ρίζες, ενώ στο λεξικό του Αριστείδη Κωνσταντινίδη καταγράφεται ότι η αγγλική γλώσσα διαθέτει χιλιάδες λέξεις που προέρχονται από ελληνικές. Επίσης, σε άλλο του βιβλίο παρουσιάζεται το μέγεθος της συμμετοχής της ελληνικής γλώσσας στην διεθνή επιστημονική ορολογία.

Το πρακτικό αποτύπωμα των ελληνικών στην αγγλική γλώσσα το έδωσε το 1957 ο αείμνηστος καθηγητής, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και πρώην πρωθυπουργός, Ξενοφώντας Ζολώτας, σε ομιλία του σε συνέδριο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ουάσιγκτον, όπου στον λόγο που εκφώνησε από το βήμα, μίλησε στους συνέδρους στην αγγλική γλώσσα, αλλά χρησιμοποιώντας μόνο ελληνικές λέξεις: «Kyrie, it is Zeus' anathema on our epoch (for the dynamism of our economies) and the heresy of our economic method and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize nomismatic plethora, they energize it through their tactics and practices……. I apologize for having tyranized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue, i emphasize my eulogy to the philoxenous aytochtons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you, Kyrie stenographers».

Η γλώσσα και ο λόγος συνεισφέρουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη του στοχασμού και των ιδεών στον άνθρωπο. Η γλωσσική ανάπτυξη αποτελεί το απαραίτητο βοήθημα για τον σωστό χειρισμό του λόγου, αλλά το σπουδαιότερο, συντελεί στην ανάπτυξη της σκέψης. Συμβάλει δηλαδή, αποφασιστικά στο να βελτιώσει ο άνθρωπος την κριτική του ικανότητα και να είναι σε θέση να επεξεργάζεται προσλαμβάνουσες παραστάσεις και γεγονότα. Συνεπώς, η τάση απλοποίησης της γλώσσας αποτελεί ένα σήμα κινδύνου για το μέλλον της κοινωνίας μας.

Σήμερα, με βάση τις ανατρεπτικές εξελίξεις που έχουν διαδραματιστεί στην πατρίδα μας την τελευταία δεκαετία, μάλλον δεν θα μπορούσε να κριθεί ως παράλογη μία ανησυχία για τυχόν κατάθεση, μελλοντικά, μίας τροπολογίας στη βουλή που θα επέβαλε την απλοποίηση ορισμένων φωνηέντων ή συμφώνων, καθώς θα ήταν σύμφωνη με τις σύγχρονες επιταγές αποδόμησης στοιχείων της ταυτότητας και της συνεκτικότητας των κρατών-εθνών.

Λευκάδα, 13 Δεκεμβρίου 2019
Νεότερη Παλαιότερη
--------------
Ακούστε το τελευταίο ηχητικό από τη ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΗ


Η Freepen.gr ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει για τα άρθρα / αναρτήσεις που δημοσιεύονται και απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους και δε σημαίνει πως τα υιοθετεί. Σε περίπτωση που θεωρείτε πως θίγεστε από κάποιο εξ αυτών ή ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα, επικοινωνήστε μέσω e-mail