Το 1959, με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου ιδρύθηκε το ανεξάρτητο Κυπριακό κράτος. Η αποκορύφωση των ένοπλων συμπλοκών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων του προηγούμενου έτους προετοίμασε το έδαφος ώστε οι Τούρκοι να ζητούν να λάβουν μέρος στις συνομιλίες παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν μόνο το 18% περίπου του πληθυσμού του νησιού. Πρώτα τους δέχτηκαν οι Βρετανοί και κατόπιν μπροστά στον «επικαλούμενο κίνδυνο» μίας διχοτόμησης τούς αποδέχτηκαν ως συνομιλητές η Ελλάδα και η Κύπρος.
Μαργέλης Κωνσταντίνος
Με τη συμφωνία οι Τουρκοκύπριοι εξέλεγαν τον αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, τους τρεις από τους δέκα υπουργούς, το 30% των βουλευτών της ενιαίας βουλής και κάλυπταν το 40% των θέσεων στην αστυνομία και το στρατό. Το επιστέγασμα ήταν ότι η Τουρκία κατέστη μία εκ των τριών εγγυητριών δυνάμεων της Κύπρου. Ο νομπελίστας λογοτέχνης, τότε διπλωμάτης του υπουργείου εξωτερικών Γιώργος Σεφέρης είχε εκφράσει την έντονη αντίθεσή του στη συμφωνία και αποπέμφθηκε από την διαπραγματευτική ομάδα. Εκ των υπολοίπων που αντιτάχθηκαν διακρίνεται ο Τάσσος Παπαδόπουλος και ο Βάσος Λυσσαρίδης. Στην πράξη οι συμφωνίες αποδείχτηκαν μη λειτουργικές, με συνέπεια το 1963 να ξεσπάσουν νέες ένοπλες συγκρούσεις και να χαραχθεί η «πράσινη γραμμή» από τον διοικητή των Βρετανικών δυνάμεων αρχικά στη Λευκωσία και μετέπειτα στους τότε οριοθετημένους νέους έξι τουρκοκυπριακούς θύλακες.
Στις 20 Ιουλίου του 1974 ξεκινάει η πρώτη εισβολή των Τούρκων, ο «Αττίλας 1» προφασιζόμενοι τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου. Η αφορμή δόθηκε πέντε μέρες πριν από το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακάριου, με την ανάμιξη της χούντας του Ιωαννίδη, η οποία είχε ρίξει την χούντα του Παπαδόπουλου μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Στις 23 Ιουλίου 1974, κηρύχθηκε εκεχειρία και ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, αλλά οι Τούρκοι συνέχισαν επιλεκτικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός της Κύπρου. Είχαν εντωμεταξύ καταλάβει περίπου το 7% του νησιού. Την επόμενη μέρα έπεσε η χούντα στην Ελλάδα και την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης οι Τούρκοι ζητούσαν την ομοσπονδοποίηση της Κύπρου, την εσωτερική μεταφορά πληθυσμών και τον έλεγχο του 37% του νησιού. Καμία σχέση δηλαδή, με την αποκατάσταση της τάξης βάση των υπογεγραμμένων συνθηκών.
Στις 29 Ιουλίου του 1974, το Συμβούλιο της Ευρώπης καταδίκασε το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακάριου και αναγνώρισε το δικαίωμα της Τουρκίας να επέμβει για να αποκαταστήσει το εσωτερικό καθεστώς σύμφωνα με το άρθρο 4 της συνθήκης Εγγυήσεων του 1960. Δεν καταδίκασε όμως, την μονομερή στρατιωτική επέμβαση, ούτε και απαίτησε την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων! Στις 30 Ιουλίου του 1974, ο ΟΗΕ με ψήφισμα μεταξύ των άλλων απαιτεί τον τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης και καλεί τις εμπλεκόμενες χώρες σε συνομιλίες. Στις 13 Αυγούστου του 1974, ενώ οι διαπραγματεύσεις ήταν σε εξέλιξη πραγματοποιείται η γνωστή μεγάλη απόβαση των Τούρκων «Αττίλας 2». Τα γεγονότα φανερώνουν ξεκάθαρα το πόσο η Τουρκία σέβεται όχι μόνο τις διεθνείς συνθήκες αλλά και τις συνομιλίες ειρήνευσης. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε πως η αποστολή δυνάμεων στο νησί «καθίστατο αδύνατος και λόγω της απόστασης και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επιχειρηθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθένησεως της άμυνης αυτής ταύτης της Ελλάδος». Ποια όμως, ήταν η προετοιμασία της Κυπριακής και της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας από της 25 Ιουλίου έως της 13 Αυγούστου ως προς την αντιμετώπιση ενός νέου «Αττίλα»; Άραγε είχε αποκλειστεί το ενδεχόμενο συνέχισης της εισβολής;
Κατόπιν, γνωμοδότηση του νομικού τμήματος του ΟΗΕ ανέφερε ότι η Συνθήκη δεν παρείχε δικαίωμα ένοπλης επέμβασης, καθώς τα συμβαλλόμενα μέρη είναι μέλη του ΟΗΕ και δεσμεύονται από τον Καταστατικό του Χάρτη, ο οποίος αποτελεί αναγκαστικό Δίκαιο και δεν επιτρέπει τη χρήση βίας παρά μόνο για σκοπούς αυτοάμυνας. Παρόλα αυτά οι Ευρωπαίοι, οι Βρετανοί, οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ άφησαν ανέγγιχτους τους εισβολείς.
Το 1976, μετά την κρίση με το σεισμικό πλοίο «Χόρα», ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραψε το πρωτόκολλο της Βέρνης με το οποίο σταμάτησε η διεξαγωγή ερευνών για πετρέλαιο πέρα από τα έξι ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, μπροστά στη θρασύτατη τότε δήλωση του Τούρκου ομολόγου του Ντεμιρέλ, «ή σταματάτε τις έρευνες ή ξεκινάμε και εμείς με τη συνοδεία του πολεμικού μας ναυτικού». Ταυτόχρονα, προβλεπόταν να ξεκινήσουν συνομιλίες για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, τα όρια της οποίας αμφισβητούσε μονόπλευρα η Τουρκία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πρότεινε την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, την οποία η Τουρκία δεν δέχτηκε.
Το 1986, ο Ανδρέας Παπανδρέου χειρίστηκε με εξαιρετική αποφασιστικότητα την κρίση με το πλοίο «Σισμίκ» και πρότεινε πάλι στους Τούρκους την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Τον επόμενο χρόνο υπογράφτηκε στο Νταβός μία συμφωνία με τον Τούρκο πρωθυπουργό Τουρκούτ Οζάλ, η οποία πάγωνε τις έρευνες στο Αιγαίο, επιβεβαιώνοντας το πρωτόκολλο της Βέρνης.
Το 1996, η κρίση των Ιμίων με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη έληξε με την υποστολή της ελληνικής σημαίας αλλά και με τον θάνατο δύο Ελλήνων αξιωματικών. Έπειτα από ένα χρόνο στη Μαδρίτη υπογράφτηκε άλλη μία συμφωνία με την οποία θα γινόταν προσπάθεια διευθέτησης των «ζωτικών συμφερόντων» των δύο χωρών στο Αιγαίο.
Σήμερα, δύο πλωτά τουρκικά γεωτρύπανα διεξάγουν εργασίες γεώτρησης παράνομα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ο Κύπριος πρόεδρος Αναστασιάδης έκανε λόγο για νέα εισβολή στην Κύπρο, για έναν «Αττίλα 3». Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινώσει την έναρξη των διαδικασιών για την λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Μέχρι στιγμής ουσία μηδέν, αν και πρόκειται για ξεκάθαρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μίας χώρας μέλους και σε έναν τομέα, τον ενεργειακό, στον οποίο η Ε.Ε. είναι ελλειμματική. Σκέψεις για λήψη μέτρων από την Ελλάδα και την Κύπρο όπως για παράδειγμα κήρυξης εμπορικού εμπάργκο, κλεισίματος συνόρων, επιβολής βέτο στην ΕΕ για άμεση επιβολή κυρώσεων όπως εκείνες που ελήφθησαν έναντι της Ρωσίας για την εισβολή σε Ουκρανικό έδαφος στην χερσόνησο της Κριμαίας, δηλαδή σε μη μέλος της ΕΕ, δεν έχουν ούτε καν ψιθυριστεί. Πρόσφατα μία νέα προσπάθεια εύρεσης διπλωματικής λύσης ξεκίνησε, με συνομιλίες του Κύπριου Προέδρου με τον Τουρκοκύπριο «ηγέτη» Μουσταφά Ακιντζί, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Όσον αφορά το Αιγαίο, οι Τούρκοι επίσημα διατυπώνουν διεκδικήσεις επί τμήματος της Ελληνικής ΑΟΖ. Δεν αναγνωρίζουν τη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για το Δίκαιο της Θάλασσας, ούτε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ούτε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του 1982 ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Παράλληλα, δεν δέχονται την επίλυση του θέματος της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο. Επιπλέον, διατυπώνουν αμφισβητήσεις σχετικά με το καθεστώς των θαλασσίων συνόρων, όπως για παράδειγμα στα Ίμια. Πρόσφατα ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν εμφανίστηκε σε επίσημη εκδήλωση μπροστά από έναν χάρτη με τίτλο «Γαλάζια πατρίδα» ο οποίος περιείχε το μισό Αιγαίο!
Η κλιμάκωση των παράνομων ενεργειών και των προκλητικών δηλώσεων από την Τουρκία βαίνει αυξανόμενη. Η Ελλάδα πιστή στην «παράδοση» των τελευταίων δεκαετιών παραμένει σε θέση διαπραγματευτικής άμυνας, ενώ οι γείτονές μας συνεχώς διεκδικούν και σταδιακά ενισχύουν την θέση τους. Δεν έχει καμία βαρύτητα αν αυτό που ζητούν ή πράττουν είναι παράλογο, παράνομο, ανιστόρητο, αλυτρωτικό. Το τελευταίο δε χρονικό διάστημα επικρατεί ένα πνεύμα ελαστικότητας με στόχο να αποφευχθεί τυχόν πολεμικό επεισόδιο στο Αιγαίο, καθώς οι δηλώσεις κορυφαίων Τούρκων πολιτικών περιέχουν ευθείς πολεμικές απειλές έναντι της Ελλάδας. Στης 9 Ιουνίου 2019, ο Κώστας Σημίτης σε άρθρο του στην Καθημερινή αναφέρει χαρακτηριστικά «Ο κίνδυνος επεισοδίων με αρνητικές επιπτώσεις θα είναι υπαρκτός, εάν δεν προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις, όχι πάντα ευχάριστες ίσως, αλλά που κατοχυρώνουν την ειρήνη στην περιοχή.» Αλήθεια, ποια θα ήταν άραγε η στάση της Ελλάδας απέναντι στους Ιταλούς και στους Γερμανούς το 1940-1941 με αυτό το πνεύμα; Είχε δε προηγηθεί η αναφορά του πρώην υπουργού των εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην εκδήλωση του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών (Τα Νέα 4/3/19): «Αν νομίζεις όπως κάνουν μερικοί στην Ελλάδα ότι η Τουρκία με χιλιάδες μίλια δεν έχει ΑΟΖ, δεν έχει τίποτα και όλη η ΑΟΖ είναι ξέρω ‘γω το Καστελόριζο έχει το 100% έχει όλη την περιοχή, δεν είναι έτσι. Τα πράγματα θέλουν προσοχή, φιλική πολιτική, διεθνές δίκαιο και να τον βάζεις και τον άλλο στο παιχνίδι, για να κατευνάζεις». Όμως, η Ελλάδα πάντα υποστήριζε την διευθέτηση με βάση το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. Άρα προς τι ο λόγος περί μονοφαγάδων και ότι το Καστελόριζο έχει όλη την περιοχή;
Είναι απορίας άξιο πώς οι Έλληνες πολιτικοί περιφρονούν ιστορικά δεδομένα τα οποία φανερώνουν ότι ο Τούρκος πάντα έψαχνε την ευκαιρία να ζητάει παράλογα και παράνομα πράγματα, να απειλεί και να εκβιάζει, είτε μέχρι να πετύχει να λάβει κάποιο αντάλλαγμα, είτε μέχρι να συναντήσει μία σθεναρή αντίσταση. Ποιος όμως, μπορεί να διαβεβαιώσει ότι όπως δείχνει το παρελθόν, μετά από μία υποχωρητική για την Ελλάδα συμφωνία δεν θα επανέλθει με νέες παράνομες διεκδικήσεις και με νέες προκλητικές ενέργειες στο χώρο του Αιγαίου; Το πιθανότερο, με ακόμα χειρότερες; Ταυτόχρονα, αναρωτιόμαστε γιατί οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. κρατάνε ίσες αποστάσεις απέναντι στο ζήτημα του Αιγαίου και της Κύπρου. Η ιστορία πάλι δείχνει ότι πάντοτε έπαιρναν το μέρος εκείνου που φαινόταν πιο επίμονος, πιο μπελαλής και όχι εκείνου που είχε το δίκιο με το μέρος του.
Απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα και την πρακτικά διεθνή αδιαφορία, μία ηχηρή απάντηση θα αποτελούσε η δήλωση ενός πρωθυπουργού ή προέδρου της δημοκρατίας ή υπουργού ή βουλευτών ότι σε περίπτωση που θιχτεί οποιοδήποτε είδος κυριαρχικού δικαιώματος της χώρας μας θα αποπλεύσουν για το χώρο της παραβίασης και δεν θα μετακινηθούν από εκεί μέχρι να τερματιστεί η παράνομη ενέργεια, να αποδεχτεί η Τουρκία την διευθέτηση της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο και να παραδεχτεί ότι δεν τίθεται θέμα θαλασσίων συνόρων.
Θα αφύπνιζαν όμως, τέτοιου είδους ηγετικές συμπεριφορές τους σημερινούς Έλληνες; Σίγουρα, μία μερίδα θα τις χαρακτήριζε παράλογες και επικίνδυνες. Σε αυτή την εξέλιξη έχει συμβάλει το γεγονός ότι δεν προβάλλονται πλέον προσωπικότητες όπως ο Ίων Δραγούμης που κατατάχτηκε εθελοντικά ως απλός στρατιώτης στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, καθώς και σαν δεκανέας στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο παρότι ήταν διπλωμάτης. Ο Αλέξανδρος Κορυζής που αρνήθηκε αυτοκτονώντας να είναι εκείνος ο πρωθυπουργός που είτε θα παρέδιδε την πατρίδα του σε ξένα χέρια, είτε θα την εγκατέλειπε για να σώσει το «τομάρι» του. Οι ήρωες των οχυρών του Ρούπελ, σε ένα εκ των οποίων βρέθηκε γραμμένη με κιμωλία η φράση «Στις Θερμοπύλες έπεσαν τριακόσιοι. Εδώ θα πέσουν ογδόντα»! Ο ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου που στη μάχη της Κρέσνας το 1913, μαχόταν όρθιος για να εμψυχώσει τους άντρες του! Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο οποίος το 1861 αρνήθηκε την τιμητική σύνταξη που του απονεμήθηκε για λόγους ηθικούς τόσο απέναντι στους αγωνιστές που δεν είχαν λάβει αντίστοιχη σύνταξη, όσο και γιατί η πλειοψηφία των Ελλήνων βρισκόταν ακόμα σε οικονομική δυσπραγία. Που το 1877 στα 84 έτη του, ως πρωθυπουργός εν μέσω του Ρωσοτουρκικού πολέμου, μετά την απειλή των Τούρκων ότι θα στείλουν πολεμικό πλοίο να παραλάβει τα πολεμοφόδια που είχε ξεφορτώσει για εκείνους Αυστριακό πλοίο στην Κέρκυρα, έδωσε εντολή να αποπλεύσουν δύο πολεμικά πλοία και ζητούσε επιτακτικά να γραφτεί στη διαταγή να μην γυρίσουν πίσω αν δεν βουλιάξουν το Τουρκικό. Ο Νικόλαος Κατούντας, ο οποίος αντικρίζοντας τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις να τρέχουν να σωθούν, δεν διανοήθηκε να οπισθοχωρήσει, ενώ λίγο πιο πέρα η γυναίκα του βαστούσε ένα παιδί στην αγκαλιά και κυοφορούσε το δεύτερο στην κοιλιά της. Ή μήπως ήταν αυτός ο λόγος; Που κατά την μετάβασή του στη Κυρήνεια ρώτησε έναν στρατιώτη που οπισθοχωρούσε «πού είναι ο εχθρός» και ενώ του απάντησε «είναι πάρα πολλοί, καλύτερα να φύγετε», εκείνος του ανταπάντησε επιτακτικά «δεν σε ρώτησα πόσοι είναι, αλλά πού είναι»!
Για κάποιους τέτοιου είδους πράξεις φαντάζουν πλέον αναχρονιστικές ή και πεπερασμένες. Ο Αισχύλος είχε χαρακτηριστικά διαπιστώσει ότι εμείς οι Έλληνες σε αντίθεση με τα άλλα έθνη, ποτέ δεν μετρούσαμε τον εχθρό στη μάχη! Μήπως, τελικά μάθαμε να τον μετράμε;
Λευκάδα, 6η Σεπτεμβρίου 2019
Στις 20 Ιουλίου του 1974 ξεκινάει η πρώτη εισβολή των Τούρκων, ο «Αττίλας 1» προφασιζόμενοι τις συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου. Η αφορμή δόθηκε πέντε μέρες πριν από το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακάριου, με την ανάμιξη της χούντας του Ιωαννίδη, η οποία είχε ρίξει την χούντα του Παπαδόπουλου μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Στις 23 Ιουλίου 1974, κηρύχθηκε εκεχειρία και ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις, αλλά οι Τούρκοι συνέχισαν επιλεκτικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός της Κύπρου. Είχαν εντωμεταξύ καταλάβει περίπου το 7% του νησιού. Την επόμενη μέρα έπεσε η χούντα στην Ελλάδα και την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης οι Τούρκοι ζητούσαν την ομοσπονδοποίηση της Κύπρου, την εσωτερική μεταφορά πληθυσμών και τον έλεγχο του 37% του νησιού. Καμία σχέση δηλαδή, με την αποκατάσταση της τάξης βάση των υπογεγραμμένων συνθηκών.
Στις 29 Ιουλίου του 1974, το Συμβούλιο της Ευρώπης καταδίκασε το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μακάριου και αναγνώρισε το δικαίωμα της Τουρκίας να επέμβει για να αποκαταστήσει το εσωτερικό καθεστώς σύμφωνα με το άρθρο 4 της συνθήκης Εγγυήσεων του 1960. Δεν καταδίκασε όμως, την μονομερή στρατιωτική επέμβαση, ούτε και απαίτησε την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων! Στις 30 Ιουλίου του 1974, ο ΟΗΕ με ψήφισμα μεταξύ των άλλων απαιτεί τον τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης και καλεί τις εμπλεκόμενες χώρες σε συνομιλίες. Στις 13 Αυγούστου του 1974, ενώ οι διαπραγματεύσεις ήταν σε εξέλιξη πραγματοποιείται η γνωστή μεγάλη απόβαση των Τούρκων «Αττίλας 2». Τα γεγονότα φανερώνουν ξεκάθαρα το πόσο η Τουρκία σέβεται όχι μόνο τις διεθνείς συνθήκες αλλά και τις συνομιλίες ειρήνευσης. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε πως η αποστολή δυνάμεων στο νησί «καθίστατο αδύνατος και λόγω της απόστασης και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν να επιχειρηθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθένησεως της άμυνης αυτής ταύτης της Ελλάδος». Ποια όμως, ήταν η προετοιμασία της Κυπριακής και της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας από της 25 Ιουλίου έως της 13 Αυγούστου ως προς την αντιμετώπιση ενός νέου «Αττίλα»; Άραγε είχε αποκλειστεί το ενδεχόμενο συνέχισης της εισβολής;
Κατόπιν, γνωμοδότηση του νομικού τμήματος του ΟΗΕ ανέφερε ότι η Συνθήκη δεν παρείχε δικαίωμα ένοπλης επέμβασης, καθώς τα συμβαλλόμενα μέρη είναι μέλη του ΟΗΕ και δεσμεύονται από τον Καταστατικό του Χάρτη, ο οποίος αποτελεί αναγκαστικό Δίκαιο και δεν επιτρέπει τη χρήση βίας παρά μόνο για σκοπούς αυτοάμυνας. Παρόλα αυτά οι Ευρωπαίοι, οι Βρετανοί, οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ άφησαν ανέγγιχτους τους εισβολείς.
Το 1976, μετά την κρίση με το σεισμικό πλοίο «Χόρα», ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραψε το πρωτόκολλο της Βέρνης με το οποίο σταμάτησε η διεξαγωγή ερευνών για πετρέλαιο πέρα από τα έξι ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, μπροστά στη θρασύτατη τότε δήλωση του Τούρκου ομολόγου του Ντεμιρέλ, «ή σταματάτε τις έρευνες ή ξεκινάμε και εμείς με τη συνοδεία του πολεμικού μας ναυτικού». Ταυτόχρονα, προβλεπόταν να ξεκινήσουν συνομιλίες για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, τα όρια της οποίας αμφισβητούσε μονόπλευρα η Τουρκία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πρότεινε την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο, την οποία η Τουρκία δεν δέχτηκε.
Το 1986, ο Ανδρέας Παπανδρέου χειρίστηκε με εξαιρετική αποφασιστικότητα την κρίση με το πλοίο «Σισμίκ» και πρότεινε πάλι στους Τούρκους την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Τον επόμενο χρόνο υπογράφτηκε στο Νταβός μία συμφωνία με τον Τούρκο πρωθυπουργό Τουρκούτ Οζάλ, η οποία πάγωνε τις έρευνες στο Αιγαίο, επιβεβαιώνοντας το πρωτόκολλο της Βέρνης.
Το 1996, η κρίση των Ιμίων με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη έληξε με την υποστολή της ελληνικής σημαίας αλλά και με τον θάνατο δύο Ελλήνων αξιωματικών. Έπειτα από ένα χρόνο στη Μαδρίτη υπογράφτηκε άλλη μία συμφωνία με την οποία θα γινόταν προσπάθεια διευθέτησης των «ζωτικών συμφερόντων» των δύο χωρών στο Αιγαίο.
Σήμερα, δύο πλωτά τουρκικά γεωτρύπανα διεξάγουν εργασίες γεώτρησης παράνομα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ο Κύπριος πρόεδρος Αναστασιάδης έκανε λόγο για νέα εισβολή στην Κύπρο, για έναν «Αττίλα 3». Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινώσει την έναρξη των διαδικασιών για την λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Μέχρι στιγμής ουσία μηδέν, αν και πρόκειται για ξεκάθαρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μίας χώρας μέλους και σε έναν τομέα, τον ενεργειακό, στον οποίο η Ε.Ε. είναι ελλειμματική. Σκέψεις για λήψη μέτρων από την Ελλάδα και την Κύπρο όπως για παράδειγμα κήρυξης εμπορικού εμπάργκο, κλεισίματος συνόρων, επιβολής βέτο στην ΕΕ για άμεση επιβολή κυρώσεων όπως εκείνες που ελήφθησαν έναντι της Ρωσίας για την εισβολή σε Ουκρανικό έδαφος στην χερσόνησο της Κριμαίας, δηλαδή σε μη μέλος της ΕΕ, δεν έχουν ούτε καν ψιθυριστεί. Πρόσφατα μία νέα προσπάθεια εύρεσης διπλωματικής λύσης ξεκίνησε, με συνομιλίες του Κύπριου Προέδρου με τον Τουρκοκύπριο «ηγέτη» Μουσταφά Ακιντζί, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Όσον αφορά το Αιγαίο, οι Τούρκοι επίσημα διατυπώνουν διεκδικήσεις επί τμήματος της Ελληνικής ΑΟΖ. Δεν αναγνωρίζουν τη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για το Δίκαιο της Θάλασσας, ούτε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ούτε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του 1982 ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Παράλληλα, δεν δέχονται την επίλυση του θέματος της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο. Επιπλέον, διατυπώνουν αμφισβητήσεις σχετικά με το καθεστώς των θαλασσίων συνόρων, όπως για παράδειγμα στα Ίμια. Πρόσφατα ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν εμφανίστηκε σε επίσημη εκδήλωση μπροστά από έναν χάρτη με τίτλο «Γαλάζια πατρίδα» ο οποίος περιείχε το μισό Αιγαίο!
Η κλιμάκωση των παράνομων ενεργειών και των προκλητικών δηλώσεων από την Τουρκία βαίνει αυξανόμενη. Η Ελλάδα πιστή στην «παράδοση» των τελευταίων δεκαετιών παραμένει σε θέση διαπραγματευτικής άμυνας, ενώ οι γείτονές μας συνεχώς διεκδικούν και σταδιακά ενισχύουν την θέση τους. Δεν έχει καμία βαρύτητα αν αυτό που ζητούν ή πράττουν είναι παράλογο, παράνομο, ανιστόρητο, αλυτρωτικό. Το τελευταίο δε χρονικό διάστημα επικρατεί ένα πνεύμα ελαστικότητας με στόχο να αποφευχθεί τυχόν πολεμικό επεισόδιο στο Αιγαίο, καθώς οι δηλώσεις κορυφαίων Τούρκων πολιτικών περιέχουν ευθείς πολεμικές απειλές έναντι της Ελλάδας. Στης 9 Ιουνίου 2019, ο Κώστας Σημίτης σε άρθρο του στην Καθημερινή αναφέρει χαρακτηριστικά «Ο κίνδυνος επεισοδίων με αρνητικές επιπτώσεις θα είναι υπαρκτός, εάν δεν προσπαθήσουμε να βρούμε λύσεις, όχι πάντα ευχάριστες ίσως, αλλά που κατοχυρώνουν την ειρήνη στην περιοχή.» Αλήθεια, ποια θα ήταν άραγε η στάση της Ελλάδας απέναντι στους Ιταλούς και στους Γερμανούς το 1940-1941 με αυτό το πνεύμα; Είχε δε προηγηθεί η αναφορά του πρώην υπουργού των εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην εκδήλωση του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών (Τα Νέα 4/3/19): «Αν νομίζεις όπως κάνουν μερικοί στην Ελλάδα ότι η Τουρκία με χιλιάδες μίλια δεν έχει ΑΟΖ, δεν έχει τίποτα και όλη η ΑΟΖ είναι ξέρω ‘γω το Καστελόριζο έχει το 100% έχει όλη την περιοχή, δεν είναι έτσι. Τα πράγματα θέλουν προσοχή, φιλική πολιτική, διεθνές δίκαιο και να τον βάζεις και τον άλλο στο παιχνίδι, για να κατευνάζεις». Όμως, η Ελλάδα πάντα υποστήριζε την διευθέτηση με βάση το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες. Άρα προς τι ο λόγος περί μονοφαγάδων και ότι το Καστελόριζο έχει όλη την περιοχή;
Είναι απορίας άξιο πώς οι Έλληνες πολιτικοί περιφρονούν ιστορικά δεδομένα τα οποία φανερώνουν ότι ο Τούρκος πάντα έψαχνε την ευκαιρία να ζητάει παράλογα και παράνομα πράγματα, να απειλεί και να εκβιάζει, είτε μέχρι να πετύχει να λάβει κάποιο αντάλλαγμα, είτε μέχρι να συναντήσει μία σθεναρή αντίσταση. Ποιος όμως, μπορεί να διαβεβαιώσει ότι όπως δείχνει το παρελθόν, μετά από μία υποχωρητική για την Ελλάδα συμφωνία δεν θα επανέλθει με νέες παράνομες διεκδικήσεις και με νέες προκλητικές ενέργειες στο χώρο του Αιγαίου; Το πιθανότερο, με ακόμα χειρότερες; Ταυτόχρονα, αναρωτιόμαστε γιατί οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. κρατάνε ίσες αποστάσεις απέναντι στο ζήτημα του Αιγαίου και της Κύπρου. Η ιστορία πάλι δείχνει ότι πάντοτε έπαιρναν το μέρος εκείνου που φαινόταν πιο επίμονος, πιο μπελαλής και όχι εκείνου που είχε το δίκιο με το μέρος του.
Απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα και την πρακτικά διεθνή αδιαφορία, μία ηχηρή απάντηση θα αποτελούσε η δήλωση ενός πρωθυπουργού ή προέδρου της δημοκρατίας ή υπουργού ή βουλευτών ότι σε περίπτωση που θιχτεί οποιοδήποτε είδος κυριαρχικού δικαιώματος της χώρας μας θα αποπλεύσουν για το χώρο της παραβίασης και δεν θα μετακινηθούν από εκεί μέχρι να τερματιστεί η παράνομη ενέργεια, να αποδεχτεί η Τουρκία την διευθέτηση της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο και να παραδεχτεί ότι δεν τίθεται θέμα θαλασσίων συνόρων.
Θα αφύπνιζαν όμως, τέτοιου είδους ηγετικές συμπεριφορές τους σημερινούς Έλληνες; Σίγουρα, μία μερίδα θα τις χαρακτήριζε παράλογες και επικίνδυνες. Σε αυτή την εξέλιξη έχει συμβάλει το γεγονός ότι δεν προβάλλονται πλέον προσωπικότητες όπως ο Ίων Δραγούμης που κατατάχτηκε εθελοντικά ως απλός στρατιώτης στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, καθώς και σαν δεκανέας στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο παρότι ήταν διπλωμάτης. Ο Αλέξανδρος Κορυζής που αρνήθηκε αυτοκτονώντας να είναι εκείνος ο πρωθυπουργός που είτε θα παρέδιδε την πατρίδα του σε ξένα χέρια, είτε θα την εγκατέλειπε για να σώσει το «τομάρι» του. Οι ήρωες των οχυρών του Ρούπελ, σε ένα εκ των οποίων βρέθηκε γραμμένη με κιμωλία η φράση «Στις Θερμοπύλες έπεσαν τριακόσιοι. Εδώ θα πέσουν ογδόντα»! Ο ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου που στη μάχη της Κρέσνας το 1913, μαχόταν όρθιος για να εμψυχώσει τους άντρες του! Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο οποίος το 1861 αρνήθηκε την τιμητική σύνταξη που του απονεμήθηκε για λόγους ηθικούς τόσο απέναντι στους αγωνιστές που δεν είχαν λάβει αντίστοιχη σύνταξη, όσο και γιατί η πλειοψηφία των Ελλήνων βρισκόταν ακόμα σε οικονομική δυσπραγία. Που το 1877 στα 84 έτη του, ως πρωθυπουργός εν μέσω του Ρωσοτουρκικού πολέμου, μετά την απειλή των Τούρκων ότι θα στείλουν πολεμικό πλοίο να παραλάβει τα πολεμοφόδια που είχε ξεφορτώσει για εκείνους Αυστριακό πλοίο στην Κέρκυρα, έδωσε εντολή να αποπλεύσουν δύο πολεμικά πλοία και ζητούσε επιτακτικά να γραφτεί στη διαταγή να μην γυρίσουν πίσω αν δεν βουλιάξουν το Τουρκικό. Ο Νικόλαος Κατούντας, ο οποίος αντικρίζοντας τις ελληνοκυπριακές δυνάμεις να τρέχουν να σωθούν, δεν διανοήθηκε να οπισθοχωρήσει, ενώ λίγο πιο πέρα η γυναίκα του βαστούσε ένα παιδί στην αγκαλιά και κυοφορούσε το δεύτερο στην κοιλιά της. Ή μήπως ήταν αυτός ο λόγος; Που κατά την μετάβασή του στη Κυρήνεια ρώτησε έναν στρατιώτη που οπισθοχωρούσε «πού είναι ο εχθρός» και ενώ του απάντησε «είναι πάρα πολλοί, καλύτερα να φύγετε», εκείνος του ανταπάντησε επιτακτικά «δεν σε ρώτησα πόσοι είναι, αλλά πού είναι»!
Για κάποιους τέτοιου είδους πράξεις φαντάζουν πλέον αναχρονιστικές ή και πεπερασμένες. Ο Αισχύλος είχε χαρακτηριστικά διαπιστώσει ότι εμείς οι Έλληνες σε αντίθεση με τα άλλα έθνη, ποτέ δεν μετρούσαμε τον εχθρό στη μάχη! Μήπως, τελικά μάθαμε να τον μετράμε;
Λευκάδα, 6η Σεπτεμβρίου 2019