Ο συμβολισμός των ημερών (Σταύρωση) αντιστοιχεί απόλυτα σ’ αυτό που βιώνει ο Έλληνας πολίτης, χωρίς την καθαρτήρια Ανάσταση. Ο κ. Τσίπρας διαψεύστηκε ακόμη μια φορά. Η διπλή Ανάσταση που ανέμενε την Κυριακή δεν φαίνεται. Μόνο φαντασιακά μπορούμε να την βιώσουμε, όπως και την παραδοσιακή, υπό την επήρεια των αγιογράφων, χριστιανών και πολιτικών.
Το πικρό ποτήρι της Σταύρωσης φαίνεται πως θα το πιούμε όλο.
Η κυβέρνηση δεν αντιλήφθηκε με ποιους έχει να κάνει. Είχε –και μερικοί έχουν ακόμη– την αίσθηση ότι κινούνται σε έναν πανεπιστημιακό χώρο, που με μερικές φωνές παραπάνω θα καταφέρουν να κερδίσουν τη συνέλευση. Όπως έλεγε στην αρχή της κυβερνητικής περιπέτειας του κ. Τσίπρα παλιός ευρωβουλευτής αλλά καλός γνώστης των ευρωπαϊκών τεκταινομένων: «δεν έχουν καταλάβει με τι γκάνγκστερ έχουν μπλέξει».
Και πραγματικά, στην «αντιπαράθεση» με την Ευρώπη ο κ. Τσίπρας, και τα άλλα κυβερνητικά στελέχη, θα συνειδητοποιήσουν σιγά-σιγά πως στον προγραμματισμό για την επίτευξη του στόχου τους οι «Ευρωπαίοι» είναι πολύ καλύτεροι, και κυρίως πως γνωρίζουν απόλυτα το παιχνίδι των διαφορετικών ρόλων. Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος. Δεν υπάρχουν περιθώρια νίκης από έναν παίκτη όπως η Ελλάδα, που δεν έχει καν χαρτιά. Το χαρτί της ανατίναξης της πυριτιδαποθήκης μπορούσε να παιχτεί στην αρχή της κρίσης. Δεν παίχτηκε, και η ευκαιρία χάθηκε. Η επίκλησή του, πέρυσι, επιδείνωσε τα πράγματα. Τουλάχιστον, κάτι έμεινε.
Ο πρωθυπουργός, και ίσως μερικοί ακόμη συνεργάτες του, συνειδητοποίησαν πως εκτός Ευρώπης δεν υπάρχει λύση.
Ή μάλλον, η λύση που προτείνεται εκτός Ευρώπης είναι ο «πρώην υπαρκτός σοσιαλισμός» στο εσωτερικό με τη δορυφοροποίηση της χώρας στο γεωπολιτικό πεδίο. Αλλά και στην Ευρώπη, τα παλιά που γνωρίζαμε έχουν τελειώσει. Αναδύεται ένας νέος ευρωπαϊσμός. Ας τον ονομάσουμε «υπαρκτό ευρωπαϊσμό» για να τον αντιδιαστείλουμε με το όραμα μιας Ενωμένης Ευρώπης.
Το πολυαναμενόμενο Eurogroup θα γίνει τελικά στις 9 Μαΐου, με την κυβέρνηση να ανησυχεί. Βέβαιη για την επιτυχία της διαπραγμάτευσης, συγκέντρωσε στην Τράπεζα της Ελλάδος τα ταμειακά διαθέσιμα για την ικανοποίηση των υποχρεώσεών της, αλλά είναι αβέβαιο κατά πόσο –αν δεν βρεθεί λύση ώστε να εισρεύσει η δόση– θα έχει την ίδια δυνατότητα τον επόμενο μήνα. Με μια ιδιωτική οικονομία καταβαραθρωμένη και τον καλομαθημένο ευρύ δημόσιο τομέα απλήρωτο, έστω και ορισμένες ημέρες, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το φάσμα της ανατροπής.
Η κυβερνώσα ελίτ δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει την εξουσία, πέρα από κάθε δυσκολία.
Η μόνη περίπτωση θα ήταν να εξαναγκαστεί από ένα κίνημα κατσαρόλας, το οποίο θα αναπτυχθεί μόνο αν η κυβέρνηση δεν μπορέσει να καταβάλει μισθούς και συντάξεις. Αν δηλαδή οι οικογένειες στερηθούν και τον επιούσιον άρτον. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, οι ιδεολογικοί προπαγανδιστές, οι οποίοι δίνουν έντονο το παρών στο διαδίκτυο αλλά και στην κοινωνία, μπορούν να χειραγωγήσουν την κοινωνία.
Η απεργία στα μέσα ενημέρωσης ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας χειραγώγησης. Οι δημοσιογράφοι απήργησαν για να περισώσουν το ταμείο τους, αλλά ο λόγος ήταν προσχηματικός από πλευράς συνδικαλιστικής ηγεσίας. Εδώ που έφτασαν τα πράγματα δεν μπορεί να καλυφθεί η απουσία πολιτικής από πλευράς δημοσιογραφικών ενώσεων, το τελευταίο μακρύ χρονικό διάστημα. Ουσιαστικά, προκειμένου να ικανοποιήσουν πολιτικές σκοπιμότητες, αδιαφόρησαν για τον κλάδο. Η επιδίωξή τους, με την τελευταία απεργία, ήταν να περάσουν τα μέτρα με τη μικρότερη δυνατή δημοσιότητα. Η προσπάθεια δεν είχε αίσια έκβαση μέχρι τέλους, αλλά ο δημοσιογραφικός λόγος απομειώθηκε ακόμη περισσότερο καθώς, με την απεργία, φάνηκε πως αγωνίζονται για προνόμια με τα οποία η κοινωνία δεν συμφωνεί. Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική αλλά δεν είναι της παρούσης.
Το ερώτημα είναι αν η κρίση με τους δανειστές είναι πραγματική ή υποκρύπτει τακτική σκοπιμότητα.
Όπως είπε ο κ. Τσίπρας, δεν είναι διατεθειμένος να επαναλάβει τις καταστάσεις του καλοκαιριού του 2015. Και σ’ αυτό είναι ειλικρινής. Το κλίμα εκείνο δεν οδηγούσε πουθενά. Ή έχεις μια συγκροτημένη πολιτική εξόδου από το ευρώ, την επιδιώκεις και την υλοποιείς, ή, όσο μένεις μέσα στην Ευρωζώνη, το παιχνίδι παίζεται με όρους ρευστούς μεν, αλλά που τους θέτει ο ισχυρός.
Γιατί ακροβατεί, λοιπόν, η κυβέρνηση;
Καταρχάς για να δημιουργήσει κλίμα αγωνίας στην κοινή γνώμη, η οποία, υπό την επήρεια των φοβικών συνδρόμων της, θα αποδεχθεί ευκολότερα τα μέτρα. Δεύτερον, για να ασκήσει με τον ίδιο τρόπο –της θέας του γκρεμού την τελευταία στιγμή– πίεση στους βουλευτές της να ψηφίσουν τα μέτρα για να αποφευχθεί μια καταστροφή αλλά και οι εκλογές. Και όπως ευκόλως γίνεται αντιληπτό, εκείνο που δεν θέλει ο κοινοβουλευτικός (ανήρ ή γυνή) είναι οι εκλογές. Και τρίτον, για να εκβιάσει και τα κόμματα της αντιπολίτευσης να μετριάσουν την κριτική τους. Μια προσφυγή στις κάλπες δεν θα είχε τραγικές συνέπειες μόνο για τη χώρα. Το μετεκλογικό τοπίο θα ανέβαζε στη σκηνή και την αντιπολίτευση, η οποία δεν θα ήθελε να αναλάβει κυβερνητικό ρόλο αυτήν τη στιγμή – ανεξαρτήτως των δηλώσεων που γίνονται.
Έτσι, το πικρό ποτήρι θα το πιει όλο ο ελληνικός λαός και θα του το προσφέρει η κυβέρνηση της Αριστεράς. Ακόμη και τα προληπτικά μέτρα των 3,6 δισ. τα οποία την τελευταία στιγμή η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να υπογράψει επικαλούμενη τη σωτηρία της χώρας. Μπορεί να βρεθεί κάποιος εύηχος όρος ή κάποιος τρόπος διπλωματικής διατύπωσης της ενέργειας της υπογραφής, αλλά η ουσία θα είναι η ίδια. Τέτοια ταπείνωση δεν πρέπει να έχει υπάρξει στη σύγχρονη ιστορία. Πού ακούστηκαν προληπτικά μέτρα;
Το θέμα είναι πως η πολιτική ηγεσία –είτε βρίσκεται στην κυβέρνηση είτε στην αντιπολίτευση– δεν δείχνει να έχει αντιληφθεί ότι ο κόσμος που ζούσαμε μέχρι τώρα έχει τελειώσει – όπως το λένε και οι διανοούμενοι, τελείωσαν οι μεγάλες αφηγήσεις. Ότι ακόμη και το εθνικό κράτος αμφισβητείται, και ας δίνουν μάχες οπισθοφυλακής οι πατριώτες. Νέες συλλογικότητες διαμορφώνονται, μικρότερες, με μικρότερες αφηγήσεις, που όποιες από αυτές είναι δυναμικές και έχουν κάτι να πουν, επικρατούν στον δημόσιο βίο. Η σιωπηλή πλειοψηφία είναι ένας μύθος. Θα αντιδράσει μόνο αν δεν έχει ψωμί το μεσημέρι στο τραπέζι της. Αλλά γι’ αυτό, τουλάχιστον, θα φροντίσει η κυβέρνηση.
Τον τόνο στη δημόσια ζωή θα τον δίνουν οι μικρές συλλογικότητες, ακόμη και οι «αλληλέγγυοι», ή «οι αναρχοαυτόνομοι», οι «αντιεξουσιαστές», οι «μη κυβερνητικές οργανώσεις». Η κοινωνία κατατεμαχίζεται.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα ήταν, περισσότερο από τα άλλα, η ένωση τέτοιων κατατεμαχισμένων συλλογικοτήτων. Από αυτήν την ιδιαιτερότητα πήγαζε και η ιδεολογική του ηγεμονία, αυτή η ιδιαιτερότητα τον κάνει ακόμη ανθεκτικό στην κοινωνία. Οι άλλοι δεν το έχουν αντιληφθεί καν. Προσπαθούν να παίξουν με τους παλιούς όρους.
Αλλά αυτό είναι αναχρονισμός, και στην πολιτική πληρώνεται.